Historie van Vandaag 5 maart

In 1558 bracht Francisco Fernandes, een Portugese arts en ontdekkingsreiziger, tabak vanuit de Nieuwe Wereld naar Europa. Hij introduceerde de plant, die door inheemse bevolkingen al eeuwenlang werd gebruikt voor ceremoniële en medicinale doeleinden. Aanvankelijk werd tabak in Europa vooral geprezen om zijn vermeende geneeskrachtige werking en werd het als een luxeproduct beschouwd. De snelle verspreiding van tabak leidde tot een groeiende vraag, waardoor het al snel een belangrijk handelsgewas werd. Niet veel later ontwikkelde zich een rookcultuur die van invloed zou zijn op zowel economie als samenleving. Wat begon als een exotische nieuwigheid, groeide uit tot een wereldwijd fenomeen met verstrekkende gevolgen.

In 1946 hield Winston Churchill zijn beroemde toespraak in Fulton, Missouri, waarin hij de term ‘het IJzeren Gordijn’ introduceerde. Hij gebruikte deze metafoor om de scheiding tussen het communistische Oost-Europa en het kapitalistische West-Europa aan te duiden, die na de Tweede Wereldoorlog ontstond. Churchill waarschuwde voor de groeiende invloed van de Sovjet-Unie en riep op tot een sterke samenwerking tussen westerse democratieën. Zijn woorden markeerden het begin van de Koude Oorlog, een periode van politieke spanning en ideologische tegenstellingen tussen Oost en West. De term ‘IJzeren Gordijn’ werd sindsdien een symbool voor de verdeling van Europa.

In 1940 ondertekende Jozef Stalin het bevel dat leidde tot de executie van duizenden Poolse krijgsgevangenen, een gebeurtenis die bekendstaat als het Bloedbad van Katyn. Dit bevel, uitgevoerd door de NKVD (de Sovjet geheime politie), richtte zich vooral op Poolse officieren, intellectuelen en andere elites die als potentiële bedreiging voor de Sovjetcontrole werden gezien. Ongeveer 22.000 mensen werden in bossen, gevangenissen en kampen systematisch vermoord. De massamoord werd jarenlang door de Sovjet-Unie ontkend en pas in 1990 officieel erkend. Het Bloedbad van Katyn blijft een pijnlijk symbool van oorlogsmisdaden en de onderdrukking van Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In 2007 werd Attractiepark Toverland opgeschrikt door een ongeval tijdens de bouw van de houten achtbaan Troy. Een deel van de bouwconstructie stortte onverwachts in, wat voor gevaarlijke situaties zorgde. Gelukkig raakte niemand gewond, maar het incident leidde tot vertraging in de bouw en een grondige veiligheidsinspectie. Troy, die uiteindelijk op 30 juni 2007 werd geopend, werd de snelste en hoogste houten achtbaan van de Benelux. Het ongeval benadrukte de complexiteit en risico’s bij het bouwen van grote attracties. Ondanks het voorval is Troy uitgegroeid tot een van de populairste attracties van Toverland.

In 1979 bereikte de ruimtesonde Voyager 1 de gasreus Jupiter, waarmee een nieuw tijdperk van planetair onderzoek werd ingeluid. Tijdens zijn passage maakte Voyager 1 gedetailleerde foto’s van Jupiters atmosfeer, inclusief de iconische Grote Rode Vlek, een gigantische storm die al eeuwenlang woedt. De sonde ontdekte ook actieve vulkanen op de maan Io, wat destijds een verrassende en baanbrekende ontdekking was. Deze bevindingen gaven wetenschappers nieuwe inzichten in de dynamiek van het zonnestelsel. De passage van Voyager 1 langs Jupiter wordt beschouwd als een van de hoogtepunten in de geschiedenis van ruimteverkenning.

In 2003 werd de Israëlische stad Haifa opgeschrikt door een tragische zelfmoordaanslag. De aanslag vond plaats in een populair restaurant, waar gezinnen en kinderen aan het eten waren. Een zelfmoordterrorist blies zichzelf op, waarbij 21 mensen om het leven kwamen en tientallen gewond raakten. De aanval werd opgeëist door een extremistische groepering en versterkte de spanningen in het Israëlisch-Palestijnse conflict. Als reactie werden de veiligheidsmaatregelen in Israël verscherpt en de roep om vrede werd urgenter. De aanslag in Haifa liet diepe wonden achter bij de gemeenschap en staat symbool voor de menselijke tol van aanhoudende conflicten.

In 1836 maakte Samuel Colt geschiedenis met de uitvinding van de eerste praktische revolver, de Colt Paterson. Dit vuurwapen was uniek vanwege zijn roterende cilinder, waarmee meerdere schoten konden worden afgevuurd zonder herladen. Colt verkreeg een patent voor zijn ontwerp, wat de deur opende voor massaproductie en een revolutie in persoonlijke bewapening betekende. De revolver werd populair bij militairen, pioniers en wetshandhavers in de 19e eeuw. Colts uitvinding veranderde niet alleen de wapentechnologie, maar had ook een grote invloed op de Amerikaanse cultuur en geschiedenis. Zijn motto, “God created men, Colonel Colt made them equal”, werd een bekend gezegde.

5 maart is onder meer de geboortedag van:

• Jan van der Heyden (1637 – 1712) Noord-Nederlands schilder, tekenaar, etser en uitvinder
• Misao Okawa (1898 – 2015) Japans honderdplusser, de oudste erkende levende mens ter wereld
• Geert Dales (1952) Nederlands politicus (50PLUS)
• Reiky de Valk (2000 – 2023) Nederlands acteur
• Frank Verlaat (1968) Nederlands voetballer
• Getty Kaspers (1948) Nederlands zangeres (Ding-a-dong)
• Koos van Zomeren (1946) Nederlands schrijver

• Aswoensdag – Rooms-Katholicisme
• Cincomarzada – Spanje
• Koerdische opstand (1991) – Irak
• Custom Chiefs’ Day – Vanuatu
• Arrivée de l’Evangile – Frans Polynesië
• Ramadan – Islam
• Mönlam – Tibet