In Historie van Vandaag geven wij aandacht aan gebeurtenissen op 28 januari die vroeger hebben plaatsgevonden. Mooie, treurige en bijzondere momenten uit het verleden, die wij ons misschien nog wel herinneren. (Her)ken jij ze?
Wat is er gebeurd op 28 januari?
Op 28 januari 1935 werd IJsland het eerste land ter wereld dat abortus legaliseerde en in 1953 vond de executie plaats van Derek Bentley. In 1986 explodeerde het ruimteveer Challenger slechts 73 seconden na de lancering, in 2013 kondigde koningin Beatrix aan dat zij zou aftreden als staatshoofd van Nederland en in 814 overleed Karel de Grote, ook wel bekend als de vader van Europa, in Aken.
1935 – IJsland is het eerste land waar abortus gelegaliseerd wordt
In 1935 werd IJsland het eerste land ter wereld dat abortus legaliseerde, een baanbrekende stap in de strijd voor vrouwenrechten. De wet stond abortus toe in specifieke gevallen, zoals wanneer de gezondheid van de vrouw in gevaar was of in gevallen van verkrachting. Hoewel de legalisatie beperkt was, markeerde het een belangrijke verschuiving in het denken over reproductieve rechten. Het debat dat daarop volgde, legde de basis voor verdere hervormingen in andere landen. IJsland toonde met deze wetgeving een vooruitstrevende houding die destijds uitzonderlijk was. Vandaag de dag blijft het land een voorbeeld op het gebied van gendergelijkheid en vrouwenrechten.
Tekst gaat verder onder de video >>
1953 – De executie van Derek Bentley
De executie van Derek Bentley vond plaats op 28 januari 1953 in het Verenigd Koninkrijk en leidde tot veel controverse. Bentley, een 19-jarige jongen met een verstandelijke beperking, werd ter dood veroordeeld voor zijn rol in de moord op een politieagent. Hoewel Bentley tijdens het incident ongewapend was, werd hij verantwoordelijk gehouden omdat zijn vriend Christopher Craig het fatale schot loste. Craig, destijds minderjarig, ontving een gevangenisstraf. Bentley’s executie bracht hevig debat op gang over de doodstraf en gerechtelijke fouten, wat uiteindelijk bijdroeg aan de afschaffing van de doodstraf in het VK in 1965. In 1998 werd Bentley postuum gratie verleend, waarmee zijn veroordeling als onterecht werd erkend.
1958 – Patent op LEGO
In 1958 werd het patent voor LEGO-blokjes officieel toegekend, een mijlpaal die de basis legde voor het wereldwijde succes van het Deense speelgoedbedrijf. De unieke, nopjes-en-buisjesstructuur van de blokjes, zoals gepatenteerd op 28 januari, zorgde ervoor dat ze stevig in elkaar klikken en tegelijkertijd eenvoudig uit elkaar kunnen worden gehaald. Deze innovatie bracht eindeloze creatieve mogelijkheden voor kinderen en volwassenen over de hele wereld. Het eenvoudige maar briljante ontwerp bleef decennialang onveranderd en is tot op de dag van vandaag compatibel met moderne LEGO-sets. Met dit patent werd LEGO een iconisch merk en een symbool van creativiteit en verbeelding.
Tekst gaat verder onder de video >>
1986 – Ruimteveer Challenger explodeert
Op 28 januari 1986 explodeerde het ruimteveer Challenger slechts 73 seconden na de lancering, een van de meest tragische incidenten in de geschiedenis van de ruimtevaart. Alle zeven bemanningsleden, waaronder lerares Christa McAuliffe, kwamen om het leven. Miljoenen mensen wereldwijd, waaronder veel schoolkinderen, waren getuige van de ramp die live werd uitgezonden. De oorzaak bleek een defecte o-ring in een van de raketboosters, die faalde bij de lage temperaturen van die ochtend. Dit incident leidde tot grootschalige verbeteringen in de veiligheid van het ruimteprogramma en een hernieuwde focus op technische betrouwbaarheid. Ondanks de tragedie blijft de bemanning van de Challenger een symbool van moed en ambitie in de verkenning van de ruimte.
2013 – Aankondiging troonsafstand koningin Beatrix
Op 28 januari 2013 kondigde koningin Beatrix aan dat zij zou aftreden als staatshoofd van Nederland. Na 33 jaar op de troon gaf zij in een televisietoespraak aan dat het tijd was om het koningschap over te dragen aan haar zoon, Willem-Alexander. Haar besluit werd met respect en dankbaarheid ontvangen door het Nederlandse volk, dat haar regeerperiode als stabiel en verbindend beschouwde. Op 30 april 2013 vond de officiële abdicatie plaats, waarmee Willem-Alexander de eerste koning van Nederland in meer dan een eeuw werd. Deze historische gebeurtenis markeerde een nieuw tijdperk voor de Nederlandse monarchie.
Tekst gaat verder onder de video >>
814 – Karel de Grote overlijdt in Aken aan een longontsteking
Op 28 januari 814 overleed Karel de Grote, ook wel bekend als de vader van Europa, in Aken aan een longontsteking. Zijn dood markeerde het einde van een tijdperk waarin hij het Frankische Rijk had uitgebreid en het christendom als verbindende kracht in Europa had gevestigd. Karel liet een indrukwekkend nalatenschap achter, waaronder hervormingen in bestuur, onderwijs en cultuur, die bekend staan als de Karolingische Renaissance. Zijn kroning tot keizer door paus Leo III in 800 symboliseerde de heropleving van het Romeinse Rijk. Na zijn dood werd hij bijgezet in de Paltskapel in Aken, een plaats die nog steeds verbonden is met zijn historische betekenis.
Er is er één jarig hoera!
28 januari is onder meer de geboortedag van:
- Hans Tiemeijer (1908 – 1997) Nederlands acteur
- Johan van Hulst (1911 – 2018) Nederlands pedagoog en politicus
- Thierry Baudet (1983) Nederlands schrijver en politicus
- Amber Kortzorg (1991) Nederlands journaliste en presentatrice
- Rudolph van Veen (1967) Nederlands televisiekok
- Martijn Fischer (1968) Nederlands acteur
- Sjoukje Dijkstra (1942 – 2024) Nederlands kunstschaatsster
Feestdagen op 28 januari
- Seollal (Koreaans Nieuwjaar) – Noord-Korea, Zuid-Korea
- Europese Dag van de Privacy
- Dag van het Leger – Armenië
Contact met de redactie
Bekijk dagelijks onze Historie van Vandaag artikelen. Mis jij een belangrijke gebeurtenis, die vandaag heeft plaatsgevonden? Meld het aan onze redactie: pers@startpagina.nl.
Illustraties: Artist impressions door DALL-e.