Historie van Vandaag 1 maart

In 1565 werd Rio de Janeiro gesticht door de Portugese militair Estácio de Sá. Hij koos een strategische locatie bij de baai van Guanabara om de Franse kolonisten te verdrijven die zich daar hadden gevestigd. De naam “Rio de Janeiro” betekent letterlijk “Januaririvier”, omdat Portugese ontdekkingsreizigers dachten dat de baai een riviermonding was toen ze deze in januari 1502 ontdekten. De stad groeide snel uit tot een belangrijk economisch en cultureel centrum vanwege de handel in suikerriet en later goud en diamanten. In de loop der eeuwen zou Rio zich ontwikkelen tot een bruisende metropool en uiteindelijk de hoofdstad van Brazilië worden tot 1960, toen Brasília deze rol overnam. Vandaag de dag staat Rio bekend om zijn iconische bezienswaardigheden zoals het Christus de Verlosser-beeld en de wereldberoemde stranden van Copacabana en Ipanema.

Operatie Castle Bravo vond plaats op 1 maart 1954 en was de codenaam voor de eerste test van een thermonucleaire bom door de Verenigde Staten op het Bikini-atol in de Stille Oceaan. Het was de krachtigste Amerikaanse kernproef tot dan toe, met een explosie die veel groter was dan verwacht: 15 megaton in plaats van de geschatte 6 megaton. De explosie veroorzaakte een enorme paddenstoelwolk en radioactieve fall-out die zich over honderden kilometers verspreidde. Het nabijgelegen vissersschip Daigo Fukuryū Maru (Gelukkige Draak Nr. 5) werd getroffen, wat leidde tot ziekte en dood onder de bemanning en internationale verontwaardiging. De ramp bracht ernstige zorgen over kernproeven en radioactieve besmetting, en beïnvloedde de opkomst van de wereldwijde anti-kernwapenbeweging.

In 1983 werd de Nederlandse cent officieel uit de omloop gehaald. De munt had door inflatie nauwelijks nog waarde, en de kosten om de cent te produceren waren hoger dan de nominale waarde. Voor veel Nederlanders was de cent een vertrouwd onderdeel van het dagelijks leven, vooral bij kleine betalingen. Na de afschaffing werden bedragen afgerond op vijf cent, wat het betalingsverkeer vereenvoudigde. Hoewel de cent verdween uit het monetaire systeem, blijft de term “cent” in de spreektaal voortleven, vooral als aanduiding voor kleine bedragen. Het afscheid van de cent markeerde een einde van een tijdperk in het Nederlandse muntgeld.

In 1896 ontdekte de Franse natuurkundige Antoine Henri Becquerel per toeval het fenomeen radioactiviteit. Hij deed experimenten met uraniumzouten en probeerde te begrijpen hoe deze stoffen licht uitzonden na blootstelling aan de zon. Tijdens een bewolkte periode legde hij een stuk uraniumzout op een fotografische plaat gewikkeld in zwart papier en liet het in een lade liggen. Tot zijn verrassing bleek de plaat achteraf toch belicht te zijn, zonder dat er zonlicht aan te pas kwam. Dit toonde aan dat uranium spontaan straling uitzendt, ongeacht externe lichtbronnen. Becquerels ontdekking vormde de basis voor het verdere onderzoek van radioactiviteit door wetenschappers als Marie en Pierre Curie en veranderde de moderne natuurkunde voorgoed.

In 1984 werden de twee belangrijkste verdachten in de geruchtmakende ontvoeringszaak van biermagnaat Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer gearresteerd in Parijs. De verdachten, Willem Holleeder en Cor van Hout, waren na de ontvoering van november 1983 naar Frankrijk gevlucht. De ontvoering was een van de meest sensationele misdaadzaken in Nederland en ging gepaard met een losgeld van 35 miljoen gulden. Na intensief speurwerk konden de Franse autoriteiten de verdachten uiteindelijk opsporen en aanhouden. De arrestatie in Parijs betekende het begin van het einde voor de ontvoerders, die later aan Nederland werden uitgeleverd en tot lange gevangenisstraffen werden veroordeeld. Het verhaal liet een blijvende indruk achter in de Nederlandse misdaadgeschiedenis en markeerde het begin van de beruchte criminele carrière van Willem Holleeder.

In 1994 werd onthuld dat de beroemde foto van het vermeende monster van Loch Ness, bekend als de “Surgeon’s Photograph” uit 1934, een vervalsing was. Deze iconische foto, die jarenlang als het beste bewijs voor het bestaan van het monster werd gezien, bleek in scène gezet te zijn. Het was een model van een monsterhoofd dat aan een speelgoedonderzeeër was bevestigd. De onthulling kwam van Christian Spurling, die verklaarde dat hij de foto samen met zijn stiefvader Marmaduke Wetherell had geënsceneerd als wraakactie tegen de krant Daily Mail. De bekentenis maakte een einde aan een van de grootste cryptozoologische mysteries van de 20e eeuw, maar de legende van Nessie leeft nog altijd voort.

In 2005 oordeelde het Amerikaanse Hooggerechtshof dat het opleggen van de doodstraf aan minderjarigen ongrondwettelijk is. Deze uitspraak kwam voort uit de zaak Roper v. Simmons en werd gezien als een belangrijke mijlpaal in het Amerikaanse rechtssysteem. Het Hof bepaalde dat executie van personen die jonger waren dan 18 jaar op het moment van hun misdaad in strijd is met het Achtste Amendement, dat wrede en ongebruikelijke straffen verbiedt. De beslissing werd genomen met een krappe meerderheid van 5 tegen 4 en beïnvloedde meer dan 70 jongeren die toen in de dodencel zaten. De uitspraak weerspiegelde een groeiende erkenning van de beperkte verantwoordelijkheid en het ontwikkelende karakter van jongeren. Hiermee volgde de VS het internationale standpunt dat de doodstraf voor minderjarigen ethisch en juridisch onaanvaardbaar is.

1 maart is onder meer de geboortedag van:

• Jan Pieter Heije (1809 – 1876) Nederlands arts en dichter (Er zaten 7 kikkertjes)
• Maurice Lede (1986) Nederlands televisiepresentator (Het Klokhuis)
• Silver Metz (2008) Nederlands zanger (Ciske de Rat)
• Karel Eykman (1936 – 2022) Nederlands kinderboeken- en liedjesschrijver (Woord voor woord)
• Aart Staartjes (1938 – 2020) Nederlands acteur
• Helen Vreeswijk (1961 – 2016) Nederlands jeugdauteur

• Begin meteorologische lente 
• Ramadan – Islam
• Nationale Complimentendag – Nederland
• Baba Marta – Bulgarije
• Mărțișor – Roemenië
• Saint David’s Day (Wales) – Verenigd Koninkrijk
• Dag van de Balearen – Spanje
• Onafhankelijkheidsdag – Bosnië en Herzegovina
• Women of Color Day
• Dag van de 1 maart beweging – Zuid-Korea
• Zhonghe Festival – China
• Stichtingsdag (Rio de Janeiro) – Brazilië
• Dag van de Republiek Neuchâtel – Zwitserland
• Día de los Héroes – Paraguay
• Patriots’ Day – Mongolië
• Losar (Tibetaans Nieuwjaar) – Tibet