Waarom halen mensen links en rechts vaak door elkaar en niet boven en beneden?

Meer dan 20 procent van de mensen haalt links en rechts wel eens door elkaar. Waarom sommige mensen zo’n moeite hebben met het verschil tussen links en rechts, is nog niet echt duidelijk.

Bijna niemand verwart boven en beneden. Een theorie is dat het te maken heeft met de manier waarop ons brein is ingedeeld. Bij sommige mensen zijn alle taken min of meer gelijk over het brein verdeeld, bij andere zijn sommige vaardigheden, zoals taal, bijna volledig in een bepaalde hersenhelft terug te vinden.
Mensen met een meer ‘asymmetrisch brein’ lijken links en rechts eerder door elkaar te halen.

Moeite hebben met het verschil tussen links en rechts kan met je manier van denken te maken hebben. Globaal gezien zijn er twee manieren van denken: beelddenken en taaldenken. Als jij beelddenkt, bestaat een groot deel van je gedachten uit beelden. Bij taaldenken bestaan je gedachten grotendeels uit woorden. Beelddenkers hebben bepaalde eigenschappen waar je ze aan kunt herkennen. Het verschil tussen links en rechts niet kunnen onthouden, is een belangrijk kenmerk van beelddenken.

Als je van nature links bent maar je bent gedwongen om veel met rechts te doen, kan dit ook wel eens voor verwarring zorgen. Op de een of andere manier kunnen je hersenen dit dan maar moeilijk verwerken. Dit komt doordat je voorkeurshand eigenlijk niet ten volle gebruikt wordt. Hier gebruik je namelijk rechts voor. Hoe deze verwarring in je hersenen werkt, is eigenlijk nog niet helemaal duidelijk.

Ruimtelijk inzicht
Mensen die moeite hebben om links en rechts uit elkaar te houden, kunnen ook een slecht ruimtelijk inzicht hebben. Om het onderscheid tussen links en rechts te kunnen maken, heb je een bepaalde mate van coördinatie nodig.

Dat komt doordat links en rechts geen "absolute" richtingen zijn, maar relatief ten opzichte van je standpunt.
Dit is één van de voorbeelden waarin TAAL bepaalt hoe je de wereld om je heen waarneemt en zelfs hoe je denkt.

Er zijn bijvoorbeeld talen waarin mensen niet het relatieve links en rechts gebruiken, maar de windrichtingen. Niet alleen kunnen die mensen zich in het algemeen veel beter oriënteren in de ruimte, ze kennen ook niet de "verwarring" die bij ons optreedt als je bijvoorbeeld een rijtje voorwerpen waarnemen en de volgorde onthouden, en dan aan de andere kant van de voorwerpen moeten gaan staan en de (omgekeerde) volgorde noemen. Links naar rechts wordt dan rechts naar links, maar oost naar west BLIJFT oost naar west.

Waar je ook staat, boven blijft boven, beneden blijft beneden. (Tenzij je de helft van de tijd op je handen loopt; dan zou dat ook wel eens verwarrend kunnen worden). Maar links en rechts (en voor en achter) veranderen voortdurend, afhankelijk van je standpunt. Geen wonder dus, dat we ze wel eens door elkaar halen.

Ik vermoed dat dit te maken heeft met de (a-)symmetrie van het menselijk lichaam.

De rechterkant en de linkerkant van het menselijk lichaam zijn vrijwel gelijk aan elkaar: daar zit aan beide kanten een arm en een been. Van zo'n rechter- of linkerkant lijk je er dus eigenlijk twee te hebben.
De bovenkant en de onderkant van het menselijk lichaam zijn totaal verschillend van elkaar: bovenaan zit een hoofd en onderaan zitten tenen.

Wie de rechterkant (of de linkerkant) wil aanwijzen, kan dus "in eerste instantie" kiezen uit twee mogelijkheden: links of rechts, want die zijn "op het eerste gezicht" vrijwel gelijk aan elkaar. Boven is totaal iets anders dan beneden, want het hoofd en de tenen lijken in vrijwel niets op elkaar. Die kan je dus veel beter "uit elkaar" houden dan de rechterkant en de linkerkant.

Toegevoegd na 30 minuten:
Daar komt nog bij dat iets wat eerst rechts van je is korte tijd later links van je kan zijn. Je hoeft je alleen maar om te draaien en dat doet iedereen heel makkelijk en regelmatig. Ondersteboven gaan staan waardoor "boven" "onder" wordt en "onder" "boven", doet een gemiddeld mens vrijwel nooit. Wie dat wel doet, zal dat nooit lang (kunnen) volhouden. Dan wil hij weer "rechtop" gaan staan. Wat links en rechts betreft, is er geen standaard toestand, zoals rechtop dat wel voor boven en onder is.

Toegevoegd na 1 dag:
Ten slotte, en dat is misschien wel het belangrijkste: rechts en links kunnen dezelfde plek aanduiden: Als twee mensen tegenover elkaar zitten of staan, en de een zegt dat "rechts" iets te zien of iets te beleven is, kan de ander vragen "Rechts van jou?" (dat voor de vrager "links" is) of "Rechts van mij?" (dat voor de vrager "rechts" is en voor de eerste spreker "links" is).

Voor de richtingen "boven" en "beneden" kunnen die misverstanden niet ontstaan.