In welk geval wordt er meer gas verbruikt: thermostaat aan en radiatoren uit OF thermostaat aan en radiatoren aan?

Als de (kamer)thermostaat aan staat, springt de brander aan tot het water in de ketel en een klein stukje leiding op de ingestelde temperatuur van de ketelthermostaat gekomen is.

Bij ouderwetse installaties kan er met alle radiatorkranen dicht dan verder vrijwel geen water circuleren en neemt er dus maar een heel kleine hoeveelheid water rondom en in de ketel deel aan de opwarming.
Bij moderne installaties is er vaak een bypass tussen de aanvoer- en afvoerleidingen en de radiator. In zo’n systeem kan het verwarmde water ogenschijnlijk nutteloos rondjes door de hele installatie stromen (d.w.z. de aan- en afvoerleidingen, maar niet de radiatoren zelf), maar een voordeel daarvan is wél dat je zo wel meteen warmte in je radiator krijgt zodra je ergens ver van de ketel een radiatorknop opendraait.

Hoe dan ook: met radiatorkranen dicht is er altijd veel minder watervolume dat aan de opwarming meedoet dan bij radiatorkranen open. Dus zal de ketelthermostaat bij dichte radiatorkranen de brander veel sneller dimmen tot aan de waakvlamstand, of wellicht zelfs afsluiten, ik weet niet zeker of er zulke ketels zijn die elke keer opnieuw naar behoefte uitdoven cq ontsteken.

Het antwoord wordt dus: met radiatorkranen open moet er (in beide soorten systemen) véél meer water opgewarmd worden, en dat verwarmt dan het huis, waardoor er veel meer in-huis-deels-afgekoeld water terugkeert naar de ketel, waardoor daar veel sneller de ketel weer van de temperatuurvoeler van de ketelthermostaat een impuls krijgt om opnieuw te gaan verwarmen.
Als er meer warmte geleverd wordt, verstook je meer gas.

Met de radiatorkranen dicht en de kamerthermostaat aan doet de ketel hoogstens zoiets als een stationair draaiende automotor: hij houdt zichzelf warm, en verder is een verwarmingsketel daarbij nog eens zo slim geconstrueerd dat hij lange perioden min of meer niks doet: en dat kan ook niet anders, want met radiatoren dicht kan de warmte behalve door de schoorsteen gewoon nergens echt naar toe!

Als het voor circulatie beschikbare en tamelijk beperkte deel van het watercircuit opgewarmd is, met radiatoren dicht, dan kan de kamerthermostaat nog zo hoog gezet worden, de opdracht is dan aan dovemansoren gericht zolang als de ketelthermostaat voelt dat het weinige meedoende water allemaal allang warm is.