Waarom kunnen er aan de hand van cross-sectioneel onderzoek geen causale relaties worden aangetoond?

Bij cross-sectioneel onderzoek neemt men op een specifiek moment een dwarsdoorsnede van bijvoorbeeld een bevolking. Men neemt bijv. 100 respondenten van 10-15 jaar, 100 respondenten van 15-20 jaar, 100 respondenten van 20-25 jaar, enz. Bij elke respondent meet men bijv. de bloeddruk, of de stemvoorkeur, etc. Er kan nu worden vastgesteld of er een verband is tussen leeftijdsgroep en bloeddruk, stemvoorkeur, enz.

Stel nu dat er een verband wordt gevonden. Bijvoorbeeld: hoe hoger de leeftijdsgroep, hoe hoger de bloeddruk. Je kunt dan wel zeggen: hoe hoger de leeftijd binnen deze groep, hoe hoger de bloeddruk . Maar je kunt op basis van dit onderzoek niet zeggen dat leeftijd dus de oorzaak is van een hogere bloeddruk.

De reden is dat de leeftijdsgroepen in de steekproef niet alleen maar van elkaar verschillen qua leeftijd, was dat maar waar. Als leeftijd echt het enige verschil was tussen de leeftijdsgroepen, dan kon je wel een echt causaal verband vaststellen tussen leeftijd en bloeddruk, stemvoorkeur, etc. Maar dat is dus niet het geval, want de leeftijdsgroepen verschillen ook op een heleboel andere kenmerken. De groep 45-50 jarigen heeft bijv. waarschijnlijk vaker gerookt dan de jongere groepen, andere voeding gehad vroeger, kinderen gekregen, enz. Het kan dus net zo goed zijn zo zijn dat kinderen hebben gekregen, roken etc. de oorzaak is van hogere bloeddruk, en dat leeftijd er niets mee te maken heeft.