Hoe kunnen we zekere kennis hebben van de wereld om ons heen?

Misschien is het goed om vooraf aan de vraag 'hoe' we zekere kennis krijgen, de vraag te stellen:
1) óf er wel een werkelijkheid is en
2) óf we deze kunnen kennen?

ad 1) verscheidene richtingen zijn bekend:

-In de sceptische filosofie wordt het bestaan van de werkelijkheid wel eens ontkend. Dan kan men tot de conclusie komen dat het begrip 'werkelijkheid' een gedachteconstructie is om de wereld aan te duiden. Het bestaan van de werkelijkheid is een gedachte, een idee.

-Het objectivisme stelt: dat de werkelijkheid onafhankelijk is van interpretaties door individuen, deze is zoals hij is, objectieve kennis is mogelijk.

-Einstein schreef hierover eens: "Het geloof in een externe wereld onafhankelijk van het waarnemend subject is de basis van alle natuurwetenschap. Omdat, evenwel, zintuigelijke waarneming slechts indirect informatie geeft van deze externe wereld, kunnen we deze laatste alleen vatten met speculatieve middelen. Dientengevolge kan onze notie van fysieke realiteit nooit finaal zijn."

ad 2) verscheidene richtingen zijn bekend:

-In de vroegere wetenschap en filosofie verkeerde men in de veronderstelling dat men rotsvaste, ware en absolute kennis kan opdoen van de ons omliggende wereld en dat deze kennis overeenkomstig is met de werkelijkheid, de zogenaamde correspondentietheorie.

-De filosoof Immanuel Kant heeft echter een onderscheid gemaakt tussen de wereld als ‘Ding an sich’ ('ding op zich') en de kennis over de wereld. Kant heeft benadrukt dat men niet kan aantonen dat de kennis die wij over de wereld bezitten direct op de wereld betrekking heeft.

-Een gangbare moderne opvatting over de kennisverwerving: Bij de nuances of de kennis al dan niet correspondeert met of verwijst naar de werkelijkheid, staat men niet stil. Kennis beoordeelt men niet alleen meer naar waarheid, maar ook naar juistheid of effectiviteit. Kennis van de werkelijkheid beschouwt men ook niet meer als absoluut, maar meestal als waarschijnlijk.

-Wetenschappelijk scepticisme: Men gaat er hier van uit dat de theorie de waarneming moet volgen. Aan de hand van deze waarneming wordt een nieuw model gemaakt of een oud model getoetst. Men onderzoekt in het wetenschappelijk scepticisme of het model de waarnemingen kan verklaren. Ook onderzoekt men of de waarneming herhaald kan worden.

-Descartes' methodische twijfel : aan alles twijfelen waaraan men mogelijk kan twijfelen. Als je alles weglaat waaraan getwijfeld kan worden, houd je alleen datgene over dat noodzakelijk is.

Het meest praktische antwoord is zelf heel veel kennis verzamelen en veel te leren en studeren.

Een heel mooi voorbeeld is als alle hetze rondom aspartaam. De één zegt dat het schadelijk is de ander zegt dat het in deze hoeveelheden onschadelijk is. De media en concurrenten gaan daarmee aan de haal. Er komt meer onderzoek. Niemand gelooft de onderzoeken van de ander. Uiteindelijk kan je weinig anders dan de overheid geloven of zelf op onderzoek uit gaan.

De enige manier om de onderzoeken en argumenten op waarde te schatten is als je zelf veel van het onderwerp af weet. Ik ben geen chemicus maar ik weet genoeg van scheikunde, schadelijke stoffen en het menselijk lichaam om te begrijpen dat aspartaam inderdaad schadelijk is in hoge concentratie maar onschadelijk in de concentratie die wij binnen krijgen (zoals zoveel stoffen). Zeker als je snapt dat er in fruit ook het levensgevaarlijke methanol zit. Maar dat dat zo weinig is dat het geen schade kan veroorzaken.