Bestaat er een officiële naam voor een "trefwoordenluisteraar"?

Question

Zo af en toe kom je iemand tegen die het gesproken woord niet goed lijkt te begrijpen. Als je hem een vraag stelt, geeft hij antwoord op een gerelateerde vraag, maar net niet op de vraag die je hebt gesteld. Als je iets vertelt, reageert hij op een verhaal dat lijkt op hetgeen je net hebt verteld, maar het net niet is.

Dit lijkt onafhankelijk te zijn van het onderwerp, en onafhankelijk van de gesprekspartner; voor zover ik kan zien, is het een eigenschap van de betreffende persoon.

Ik ken een klein aantal van zulke mensen, en ik heb me lange tijd afgevraagd wat er dan mis gaat. Uiteindelijk kwam ik tot een zelfbedachte verklaring. Die luidt dat de betreffende personen op de één of andere manier niet het hele verhaal tot zich nemen, maar dat ze van de gesproken tekst alleen de belangrijkste trefwoorden horen. Die trefwoorden zijn als het ware de enige woorden die doordringen. Ze horen dus geen verhaal, maar slechts een serie losse trefwoorden. Van die losse trefwoorden maken ze zelf een nieuw geheel.

(Meer uitleg en voorbeelden in reactie.)

Is er een officiële aanduiding voor het taalverwerkingsprobleem (of wat het ook is) dat ervoor zorgt dat iemand een "trefwoordenluisteraar" is?

 · Accepted Answer

Volgens mij zit het als volgt. Bij het "begrijpen" van informatie, doen mensen altijd vier dingen: vervormen, weglaten, generaliseren en associëren. Dat kan niet anders, zo zitten we in elkaar. 
- Stel dat je de informatie niet zou vervormen, dan kon je geen verkeersborden en andere symbolen begrijpen. Die zijn immers niet een letterlijke maar een abstracte weergave van de werkelijkheid.
- Stel dat je niet zou kunnen weglaten, maar je registreerde alles wat je hoorde en zag. Dan was je na twee dagen knettergek vanwege de information overload.
- Stel dat je niet zou kunnen generaliseren, dan moest je bij elke nieuwe jas opnieuw gaan uitvinden of je je arm wel door de mouw kon doen en of de rits wel zou sluiten. Je neemt die dingen immers aan omdat het voor je vorige jas ook gold.
- Stel dat je niet zou kunnen associeren, dan kon je nooit gegevens met elkaar in verband brengen.

Een voorbeeld: je rent over straat omdat je nog voor sluitingstijd bij de supermarkt wilt zijn en even verderop begint een waarschuwingsbord te knipperen met een symbool dat aangeeft dat er een tram aankomt. De vervorming zorgt ervoor dat je denkt "het symbooltje zal wel duiden op een echte tram. Ik zal het wel niet zo letterlijk moeten nemen dat ik bang moet zijn voor dat bord. Het zal wel symbool staan voor iets anders, zoals een tram". De weglating zorgt ervoor dat je niet let op omstanders, op de halte verderop, op de vertrektijd, het best wel grappige design van het symbooltje, maar dat je alleen focust op dat wat nu belangrijk is. Het generaliseren helpt je om het gevaar te zien: alle eerdere keren dat je hoorde over iemand die in botsing kwam met een aanstormende tram, liep het slecht af. De kans is dus groot dat dat altijd zo gaat. Oppassen dus. En tot slot helpt het associeren je om alles in verbinding te brengen: je herinnert je een bijna-ongeluk, je herkent het geluid van de bel van de tram, je ziet het bord, je ziet de verschrikte gezichten van de omstanders en alles samengenomen concludeer je: laat ik maar even afremmen, want straks ben ik dood.

Toch werkt het bij iedereen een beetje anders en bij sommige mensen treden zelfs stoornissen op in deze dingen. Denk maar aan ADHD of autisme: daarbij werken deze processen niet optimaal. Jouw trefwoorden-persoon scoort vooral heel hoog op "weglaten" en "associeren". Dat zal voor hemzelf wel prettig zijn, want hij hoeft nog niet de helft te onthouden van wat andere mensen onthouden.

Toegevoegd na 8 minuten:
(lees verder in de Reactie)

 · Answer

Leuke vraag. Ik denk dat het antwoord eigenlijk erg simpel is: veel mensen zitten vol met hun eigen gedachten en ideeën. Zodra je tegen hen gaat praten, beginnen de meesten al te denken over wat ze terug gaan zeggen, en luisteren verder niet echt goed. Of ze 'verwachten' een iets andere vraag dan jij stelt, en merken het verschil niet op. Of ze zijn wel met hetzelfde probleem bezig, maar zitten in een andere fase.

Ik zal een voorbeeld uit de praktijk geven. Een poosje geleden verdiepte ik me in het verschijnsel 'samenzweringstheorie'. Niet omdat ik daar in geloof, maar omdat ik het een interessant verschijnsel vind. Ik stelde een aantal mensen in mijn omgeving de vraag: 'STEL dat onomstotelijk zou worden bewezen dat wij nooit op de maan zijn geweest, en dat die hele maanlanding is nagespeeld in een studio. Wat zou dat dan voor jouw leven betekenen?'
Let wel: ik geloof zelf dat we WEL op de maan zijn geweest, en daar heb ik behoorlijk goede gronden voor.

Tot mijn verbazing en chagrijn begonnen de meeste mensen een heel andere vraag te beantwoorden, namelijk: 'Denk jij dat we echt op de maan zijn geweest?' en barstten los in een verhaal over hun persoonlijke opvatting. Ofwel: een deel van de ondervraagden 'beaamde' dat de NASA niet te vertrouwen is, en het andere deel probeerde me te 'overtuigen' van het feit dat we wél op de maan zijn geweest.

Ik denk dat de meeste mensen in meer of mindere mate zo functioneren, zonder dat er sprake is van een afwijking. Je kunt wel heel erg blij worden van mensen die wél goed luisteren voordat ze antwoord geven. Ik probeer daar zelf toe te behoren, ook al heb ik soms ook wel eens de neiging om gauw, gauw een antwoord te geven omdat ik denk te weten waar de vraag naartoe gaat.

 · Answer

Effectief en actief luisteren is een gave en er zijn eigenlijk maar weinig mensen die altijd écht luisteren.
Als ons luisterniveau zich verdiept, gebeurt dat ook met de concentratie en aandacht voor de spreker.
Er zijn  verschillende manieren van 'luisteren';
Je kunt doen alsof je luistert, maar je luistert niet echt en bent mijlenver weg met je gedachtes.
Luister je op gespreksniveau dan ben je betrokken bij het gesprek, bij zowel luisteren, praten en het denken.
Als je actief luistert ben je helemaal geconcentreerd, je onthoudt feiten en hebt je aandacht erbij.
Luister je diep, dan richt je je op de ander en kan je je daarin verplaatsen.

Hoe vaak hoor je niet in een gesprek; "Luister je wel?" en als antwoord hoor je dan vaak; " min of meer", " alleen de woorden", of ik luister zelfs naar wat je niet zegt".

Sommige mensen hebben het altijd zo druk met praten, dat ze vergeten te luisteren,
Denk maar aan verkopers met hun verkoopspraatjes. Ze hebben geen idee wat de wensen van de klant zijn en volgen een argumentenlijn die geen effect op de toekomstige koper heeft. Zouden ze beter luisteren zouden ze in een betere positie zijn om de wensen en het denken van zijn klanten te beïnvloeden.

Denken in steekwoorden, is dus helemaal niet vreemd en vele mensen doen dit.
Echt luisteren- goed luisteren- is iets wat je bewust moet doen en er zijn zelfs luistervaardigheids trainingen en die zijn niet voor niets in het leven geroepen.

Ik denk dan ook dat die mensen die niet precies kunnen navertellen waar jouw verhaal over ging, niet aan een of andere stoornis leiden maar gewoon niet bewust hebben geluisterd. Misschien hebben ze alleen geparafraseerd in hun gedachten of samengevat. Veel mensen luisteren pas echt als ze actief luisteren waarbij ze je aankijken en af en toe ook vragen stellen over wat je zoëven vertelde. 
Kortom; weinig mensen hebben de gave om te kunnen luisteren, maar luisteren kan wel geleerd worden. Ik ken trouwens geen benaming voor een 'steekwoorden-luisteraar, weet echter wel meteen wat je bedoelt met die benaming.

Bestaat er een officiële naam voor een "trefwoordenluisteraar"?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (2)

Weet jij het beter..?