Hoe werkt plaatsvervangende schaamte?

Question

Als ik iets op tv zie dat bijzonder genant is heb ik vaak last van plaatsvervangende schaamte. Zelfs zo erg dat IK ervan ga blozen! Waarom is dat eigenlijk? Welke psychologisch effect zorgt daarvoor? Is er een evolutionaire verklaring daarvoor?

 · Accepted Answer

Schaamte is een typisch menselijke eigenschap die bij dieren eigenlijk niet voorkomt, en is evolutionair ook wel te verklaren : mensen zijn kuddedieren. Als je iets doet of overkomt waarvoor je je schaamt, is dat een signaal dat je rekening houdt / denkt aan de groep. En dat is natuurlijk altijd een handige overlevingsstrategie. Voor welke dingen je je precies moet schamen en wanneer, is overigens sterk cultureel bepaald.

Plaatsvervangende schaamte is weer van een heel andere orde. Ik weet ook niet precies hoe je dat moet verklaren, maar wel hoe het voelt. Als je op Idols iemand een tenenkrommende auditie ziet doen waarvoor deze persoon zich heel diep, diep zou moeten schamen maar werkelijk denkt dat-ie de sterren van de hemel zingt.

Het gevoel dat je dan hebt, inclusief de kromme tenen en het wegkijken, is wat we dan plaatsvervangende schaamte noemen ; je schaamt je zelf eigenlijk dat je er naar kijkt. Alsof je je oma hebt betrapt met haar onderbroek op de knieën. Of bij de je ouders de slaapkamer inloopt op een ongelukkig moment. Het gevoel eigenlijk, alsof een ander iets doet waarvoor hij zich in het openbaar zou moeten schamen en jij hem betrapt.

Bij plaatsvervangende schaamte heb je dus eigenlijk het gevoel dat je naar iets zit te kijken waar je absoluut niet naar zou moeten / horen te kijken. Ook dat is natuurlijk een vorm van rekening houden met de ander - a lzet die zichzelf nog zo voor paal - en dus met de groep, en vermoedelijk op dezelfde manier evolutionair en cultureel te verklaren.

 · Answer

Mensen willen zich graag rijk voelen , iemand die dan iets genants in hun nabijheid doet zal die gezichtsuitdrukking van de innerlijke lach liever bij zich houden door hun vertrouwen in de ander op te zeggen .  Ze wenden uit eerlijke onmacht hun godheid dan van de lasteraar af.

 · Answer

Naast schaamte voor iemands eigen gedragingen of nalaten, bestaat er ook plaatsvervangende schaamte. Hierbij associeert de persoon die zich schaamt zich met de gedraging van de ander, en voelt zich daarbij onprettig. Dit fenomeen doet zich voor bij gedrag van mensen in de nabijheid van de persoon die zich (plaatsvervangend) schaamt, maar de term wordt ook gebruikt indien mensen zich geconfronteerd zien met de gevolgen van gedrag van iemand waarbij zij zich ongemakkelijk voelen.

 · Answer

plaatsvervangende schaamte heeft denk ik te maken met dat je jezelf voor kunt stellen dat dit JOU  ook had kunnen overkomen, en dat je je kunt inleven in de persoon in kwestie, maar ook de personen eromheen die bijvoorbeeld denken , wat een genante situatie, je voelt wat de persoon in kwestie doormaakt daarom''plaatsvervangend''........

 · Answer

Je verplaatst jezelf in de gênante situatie en je bedenkt hoe gênant je jezelf zou voelen als jij in je in die situatie zou bevinden. Je zit niet in die situatie maar ziet wel dat een ander erin zit. Simpel door in te leven (bewust of onbewust) kun je jezelf ongemakkelijk voelen vóór die ander.

 · Answer

Ik denk dat het om momenten gaat dat je bijvoorbeeld een keer een ernstige fout hebt gemaakt waarvan mensen in je nabijheid vanaf weten. ( of niet ).

Voorbeeld: Iemand is in de auto door de politie ooit opgepakt met te veel drank op. Op een nieuwsbericht op de radio wordt verteld dat een dronkeman iemand heeft doodgereden. Tijdens het horen van dat bericht zijn de persoon die ooit die fout heeft gemaakt, twee mensen die daar vanaf weten en drie mensen die daar niet vanaf weten aanwezig. Dit kan een schaamtelijk moment zijn voor de hoofdpersoon en zelfs ook voor de personen die daar vanaf weten.

Hoe werkt plaatsvervangende schaamte?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (5)

Bekijk alle vragen in deze categorieën: