hoe 'weet' (bijvoorbeeld) een mobiele telefoon waar het noorden is?

Zo'n mobiele telefoon heeft een magnetometer. Deze meet de veldsterkte in drie verschillende richtingen en detecteert de oriëntatie ten opzichte van het magnetisch veld van de aarde met behulp van het Hall-effect.
Het Hall-effect is een elektrische spanning die optreedt in de dwarsrichting van een stroomdrager als loodrecht op de stroom- en dwarsrichting een magnetisch veld aangelegd wordt.
Bij de iPhone krijg je via Instellingen > Kompas toegang tot: wisselen tussen het werkelijke noorden of het magnetische (geografische) noorden. Wat is het verschil?
De aarde heeft een kern van gesmolten ijzer, die meedraait met de aarde en als een magneet fungeert. Het magnetische veld van de aarde heeft een magnetische Noord- en Zuidpool, maar geografisch gezien zijn dat niet de werkelijke Noord- en Zuidpool. De magnetische veldlijnen variëren ook op verschillende plekken op aarde. Daarom is er op elke plek op aarde een andere afwijking tussen het ware noorden en het magnetische noorden.
Deze magnetische afwijking is online op te zoeken. De werkelijke (geografische) Noordpool staat stil, maar de magnetische Noordpool verschuift steeds een beetje. Een analoge magneet (zo’n rond doosje met een ronddraaiende naald) wijst meestal alleen naar het magnetische noorden. Wat je tijdens het navigeren nodig hebt is het werkelijke noorden.
Het kompas kan na verloop van tijd een afwijking gaan vertonen. Ook kan er tijdens het gebruik opeens een melding in beeld verschijnen, dat het tijd is om opnieuw het kompas te kalibreren.