Waarom zit er een balletje in een scheidsrechterfluit?

Je zou verwachten dat het balletje ervoor zorgt dat de lucht die je in het fluitje blaast, omgezet wordt in een fluittoon. Dit is echter niet het geval, want ook zonder het balletje ontstaat er een fluittoon als de lucht door het gaatje aan de bovenkant van het fluitje naar buiten komt. De klank van het fluitje is afhankelijk van het materiaal waar het fluitje van gemaakt is. Zo klinken ijzeren fluitjes scheller dan fluitjes van plastic. Ook de grootte van het fluitje is van invloed op de klank.

Het balletje in het fluitje heeft een andere functie. Als er in het fluitje geblazen wordt, dan komt het balletje in beweging en gaat het trillen. Dit zorgt ervoor dat de toon die het fluitje produceert versterkt wordt, en dus veel doordringender is en tot veel verder weg te horen is dan wanneer er geen trillend balletje in zou zitten. En dat kan heel nuttig zijn: denk maar aan een vol voetbalstadion waar alle spelers het fluitje boven al het lawaai van het publiek uit moeten kunnen horen.

Het balletje in scheidsrechtersfluitjes wordt van oudsher van kurk gemaakt. Het nadeel van dit materiaal is echter, dat er haast geen geluid uit het fluitje komt als je heel erg hard op het fluitje blaast. En als het kurken balletje vies of nat wordt, bijvoorbeeld door speeksel van de gebruiker van het fluitje, dan produceert het fluitje alleen nog maar een hoge pieptoon. Daarom zijn er tegenwoordig ook scheidsrechtersfluitjes met balletjes van ander materiaal verkrijgbaar. Bovendien worden er nieuwe fluitjes ontwikkeld die zonder balletje toch het doordringende geluid kunnen produceren dat bijvoorbeeld bij voetbalwedstrijden nodig is. Deze fluitjes zonder balletje zullen minder snel slijten, er zullen minder vuil en bacteriën in blijven zitten en de kans dat ze zullen weigeren wordt er aanzienlijk kleiner door. Een goede ontwikkeling dus, want het zal je als scheidsrechter maar gebeuren dat op een beslissend moment in de wedstrijd je fluitje dienst weigert…