wat doet de straling zoals nu in japan met de moleculen zoals zuurstof en dergelijke?

Nee. Alleen zwaar geconcentreerde harde radioactiviteit kan atomen 'activeren'. Dit effect kan je terug vinden in bv kernfusie reactoren waarvan de wanden op de duur radioactief worden (dit effect is overigens relatief kort te noemen).
Het radioactieve materiaal moet dan een behoorlijke dichtheid hebben en het ontvangende materiaal ook om voldoende kans te hebben dat daadwerkelijk atomen op exact de juiste manier geraakt worden.

Wat wel kan gebeuren (en nu ook bezig is helaas zei het gelukkig redelijk beperkt) is dat het radioactieve materiaal in brand vliegt. Het reageert dan dus met de zuurstof in de lucht zoals dat bij iedere verbranding gebeurd. Je krijgt dan redelijk wat radioactief materiaal in de lucht (dit is ook de reden dat ze in Japan een flink gebied ontruimd hebben). Op dit moment is die wolk echter niet groot genoeg om een probleem te vormen. Eenmaal uitgewaaid vind je er niks meer van terug (tussen normale achtergrondstraling van de zon, Aarde en ruimte is het niet meer meetbaar terug te vinden). Zeker zolang de wind het richting de grote oceaan verspreid (in zeewater komt van nature al uranium voor).

Bij de ramp met de Tsjernobyl kerncentrale was de wolk radioactief materiaal veel groter dan de beetjes die nu in Japan in de lucht komen en verspreide zich over een groot deel van noord Europa boven land voor deze neersloeg en uitwaaide. In Japan is nu de zorg dat de Fukushima centrale op die manier uit de hand loopt en zo een groot deel van Japan, Korea en China kan besmetten. De kans hierop is echter vrij klein. De Japanse installaties zijn heel wat geavanceerder dan die in Tsjernobyl en de Japanners beschikken over meer expertise en betere apparatuur.