Hoe wordt een comtoise aangedreven?

Het is een vouwslinger, het oudste type Comtoise, dus met de meeste kans op slijtage. Je hebt een mooi compleet exemplaar met extra koordjes voor de aanvullende functies. Ik heb er ook zo een. Zo werden ze in het begin van het industriële tijdperk aan de deur verkocht waarna de nieuwbakken koper of de timmerman er een houten kast omheen maakte.

De hoek waaronder de klok is opgehangen luistert best nauw. Meestal kom je er met wat experimenteren, links, rechts, voorover, achterover, achter welke stand het beste werkt. Ook het koord van het loopwerk kan wat klem komen te zitten op de spindel.

Dat hebben we aan Christiaan Huygens te danken.
Christiaan Huygens (Den Haag, 14 april 1629 – 8 juli 1695) was een vooraanstaand Nederlandse wis-, natuur- en sterrenkundige, uitvinder en schrijver van vroege sciencefiction. Hij was een van de leidende figuren in de zeventiende eeuwse wetenschap.

Astronomie en ook de plaatsbepaling op zee vereiste nauwkeurige tijdmetingen, waardoor Huygens zich op dit probleem ging toeleggen. Hij bestudeerde de slingerbeweging en in 1656 had hij een patent op het eerste slingeruurwerk. Als eerste paste hij een anker echappement toe. In het werk Horologium Oscillatorium sive de motu pendulorum beschreef hij de theorie van de beweging van een pendule.

Om te voorkomen dat de slinger reeds na een paar minuten uitgeslingerd is, moet deze steeds weer een zetje krijgen. De oudste slingeruurwerken werden aangedreven door middel van gewichten (die na een bepaalde tijd weer omhoog getrokken moeten worden). Latere klokken werden vaak aangedreven door een gespannen veer, die regelmatig weer opgewonden moest worden.

De koppeling tussen de slinger en de rest van het uurwerk geschiedt met een echappement. Het zorgt ervoor dat het uurwerk zich aanpast aan de slingertijd en het houdt de slinger in beweging.

Een echappement is een onderdeel van een mechanisch uurwerk dat de drijfkracht van de energiebron (veer of gewicht) gedoseerd doorgeeft aan het gaande werk.

Bij een uurwerk vervult het echappement een dubbele functie. Het brengt niet alleen de beweging van de slinger of onrust over op het tandrad, maar het houdt ook de slinger of onrust in beweging. Een kleine beschadiging van het echappement kan al tot gevolg hebben dat de laatste functie niet meer werkt. Bij een grahamgang kan zo'n beschadiging al optreden doordat men vergeet de gewichten op te trekken, zodat de klok tot stilstand komt terwijl de slinger nog even doorslingert.

Een leuke bijkomstigheid is te weten dat Mr Harrison de ondekker van de chronometer was n.a.v. een prijsvraag uitgeschreven door de wiskundige Newton. Drie jaar voor zijn dood kreeg hij pas de uitgeloofde prijs van 20.000 Pond.