Bestaan er ook situaties waarin een draaikolk van beneden naar boven kan bewegen?

Ja dat kan , maar doorgaans niet in natuurlijke omstandigheden omdat die rekening houden met de zwaartekracht en het coriolis-effect.
Mechanisch kan het en gebeurt het : dat kan door 'cavitatie' (link) ....komt bijvoorbeeld frequent voor bij scheepsschroeven .Alhoewel die kolkbeweging maar een plaatselijk effect zal hebben . Ook bijn zeesttromingen kunnen er plaatselijke opwllingen zijn , door botsen met rotsen bijvoorbeeld...maar het blijven zeer kleine en tijdelijke bewegingen.

Toegevoegd na 4 minuten:
Het is wel niet de 'cavitatie' zelf , het kan een bijverschijnsel zijn.

Toegevoegd na 12 minuten:
Wanneer je in de soep roert....ontstaat er een mini draaikolk ....Wanneer je nu plots hard in de andere richting draait....riskeer je een deel van die soep in je gezicht te krijgen.

Een tornado misschien, maar dat is niet echt een draaikolk. Verder zou ik niet weten.

Goede vraag

Een geforceerde cyclonale vortex in de oceaan (dat is een vortex die in dezelfde richting stoomt als de aarde draait (linksom op het noordelijk halfrond) heeft als eigenschap dat het water omhoog stroomt in het centrum. Dit soort kolken ontstaat op de grens tussen twee zeestromingen. Een geforceerde vortex kun je zien als een kolk die wordt aangedreven, zoals water in een emmer dat je met je hand in beweging brengt. Een typische (vrije) kolk is als je bijvoorbeeld een stop uit het putje haalt. De vrije kolk is wat complexer als de geforceerde kolk waarin het water als een massa ronddraait, in de vrije kolk treedt een soort wrijving op (schuifspanning , engels shear) tussen de waterlaagjes die alle met een verschillende snelheid draaien. Als de geforceerde kolk zich losmaakt van de zeestromingen wordt het een vrije vortex.

Het type kolk dat een opwelling veroorzaakt is erg belangrijk voor de visserij, omdat daar de algen veel meer meststoffen en mineralen als ijzer ter beschikking krijgen. Bij een opwaartse stroming in het midden zakt het water aan de buitenkant van de kolk ook weer langzaam naar beneden, en dit geeft nog een extra gunstig effect omdat het plankton bovenin probeert te blijven. Daardoor worden ze langs de randen geconcentreerd in een dunne waterlaag.

Een tornado is trouwens ook een goed voorbeeld, dit is een vrije vortex aangedreven door een opwaartse windstroming. Soms zie je op hete zomers ook wel zomerhoosjes die door de thermiek worden aangedreven, waarbij het nog duidelijker is, vooral als ze over een hooiland trekken.