kan je leven alleen maar met bewustzijn meten ?

Met onze zintuigen. Vergelijk het maar met je bewustzijn in dromen. Ooit iets gehoord, geroken of gevoeld in een droom? Nee, want er valt dan niets waar te nemen van wat je beleeft, behalve dat je beelden ziet.

Leven kan behalve met bewustzijn, ook met technische middelen worden gemeten. Zo zal gist die is doodgegaan (wat gist, zoals elk ander organisme kan overkomen) in een vloeistof met suiker geen verandering van eigenschappen teweeg brengen. Levende gist echter zal de suiker omzetten in koolzuurgas en alcohol (naast enkele andere stoffen, maar die komen in minieme hoeveelheden voor). Je kunt aan een vat met wort dus meten of de gist die je hebt gebruikt, leeft. Ik denk niet dat je bij gist (een eencellig organisme) kunt spreken van 'bewustzijn' en zeker niet in de zin waarin dit woord doorgaans door mensen wordt gebruikt.

Ook in processen waarin bacterien een medium veranderen (zoals melk in yoghurt of kefir) kun je leven meten, en tot op zekere hoogte kun je zelfs 'de hoeveelheid leven' meten.

Of dieren (in het algemeen, en sommige hoger ontwikkelde diersoorten in het bijzonder) bewustzijn hebben, is al heel lang een punt van discussie. In elk geval reageren veel dieren op prikkels die ze registreren. Het lijkt mij dat voor bewustzijn leven noodzakelijk is (inclusief, wellicht, kunstmatige intelligentie), maar dat leven niet noodzakelijk bewustzijn hoeft te betekenen.