codeert een gen ALTIJD voor een eiwit?

Er zijn twee vragen die je eerst moet stellen om eigenlijk de basis van je vraag te begrijpen. Ten eerste 'Wat is een gen?' en ten tweede 'Wat is een eiwit?'.
Je moet het DNA als een groot kookboek bekijken. Een gen is een recept uit dit kookboek. Een proteïne (eiwit) is een aaneenschakeling van aminozuren.

Stukken van het DNA: de genen, worden via transcriptie omgezet in mRNA. Het mRNA codeert steeds voor bepaalde sequentie van aminozuren. Dus in feite zorgt ieder mRNA voor een polymeer van aminozuren, een eiwit. mRNA is een weerspiegeling van de genetische code in het DNA, meer nauwkeurig de genen. Dus het antwoord op je vraag is ja. Een gen codeert altijd voor een eiwit (ook enzymen zijn eiwitten).
Iedere somatische cel in je lichaam bevat het volledige DNA, alle genen en dus de informatie om alle mogelijke eiwitten te maken. Nu kunnen genen uitgeschakeld worden, omdat het gen geen meerwaarde heeft voor die cel. (Er zijn bepaalde genen die in vrijwel iedere cel ingeschakeld zijn, dit zijn de zogenaamde housekeeping genes.)

Goed, nog een stapje verder. DNA is een zeer, zeer complex iets. Mijn eerdere voorstelling als DNA, een kookboek met recepten (genen) gaat niet helemaal op. Dit gaat op voor het coderende stuk DNA, de genen. Echter is het zo dat er heel veel random (?) code in ons DNA zit, het junk-DNA. Dus eigenlijk heb je een boek met pagina's waarop random letters staan, en af en toe een pagina met een recept voor een eiwit.

De plaats waar transcriptie gaat plaatsvinden in het DNA wordt niet (uitsluitend) bepaald door start- en stopcodons. Het coderende stuk van een gen wordt vooraf gegaan door bepaalde signalen en basencombinaties die duidelijk maken dat er een gen aankomt (bijvoorbeeld een TATA-box) en die duidelijk maken dat alles klaar is (bijvoorbeeld een poly-A staart). Dus ookal zou er toevallig ergens in het junk-DNA een random start en stopcodon voorkomen, dan zou deze nog niet als zodanig herkend worden.

Ten slotte wordt het nog ingewikkelder. Zelfs in de genen is niet alles 'nuttig'. Een primair mRNA molecule zal nog steeds bestaan uit stukken die niet nuttig zijn, de intronen. Deze zullen na de transcriptie er nog uitgeknipt worden, dan blijven de exonen over die echt gaan coderen voor je aminozuren en dus je eiwit.

Ik hoop dat het zo een beetje duidelijk is. Zo niet, vraag het dan vooral!