Hoe maak je zichtbaar dat speeksel koolhydraten verteerd?

Speeksel maakt kortere koolhydraten (maar geen enkelvoudige - het blijven ketens) van langere koolhydraten zoals zetmeel. Je kunt zetmeel aantonen met jodium. Dus door aan zetmeel mét en zetmeel zónder speeksel jodium toe te voegen zou je kleurverschil moeten zien. Daarmee toon je dan aan dat speeksel zetmeel afbreekt.

In de bron wordt het exact uitgelegd

Er is een klassieker hiervoor, en dat is het vloeibaar maken van vla met een beetje speeksel.

Vla, net zoals andere soorten vergelijkbaar voedsel wat de textuur betreft, worden ingedikt door het koken van zetmeel. In het geval van vla zijn er twee ingrediënten die de vla verdikken: de eiwitten in ei en de zetmeel in bloem.
Zetmeel zijn langwerpige koolhydraten moleculen bestaande uit eenvoudige suikers. Als je zetmeel verwarmt, dan ontstaan er verbindingen tussen al die ketens in oplossing, en dan ontstaat een driedimensionaal netwerk dat vocht vasthoudt en het voedsel verdikt. Dat is dus de wetenschap achter het maken van vla of verdikken van jus met een beetje maïzena.

Als je een beetje speeksel aan vla (of jus) toevoegt, door elkaar roert, een eventjes wacht, dan zie je dat de vla steeds meer vloeibaar en lopend wordt en zelfs vocht gaat uitscheiden.
Dat komt omdat een enzym genaamd amylase in je speeksel de zetmeelketens afbreekt, waardoor die driedimensionale netwerk uit elkaar valt.

Het is bekend dat als je vla eet met een lepel, maar je eet niet alles in een keer, en je bewaar de rest in de koelkast, de volgende dag heb je geen lekker dikke vla, maar een vieze, lopende soep. Dat komt omdat de kleine restjes speeksel die aan de lepel blijven kleven na elke hap in de vla zijn terecht gekomen, en de amylase heeft haar werk gedaan, namelijk het afbreken van de zetmeel, oftewel de koolhydraten in de vla.


Je kan precies hetzelfde doen met brood: maak een stuk brood een beetje nat met speeksel, en na 1 uur of zo is het helemaal papperig geworden. Dat is niet het geval als je hetzelfde stuk brood met alleen water nat maakt. Het wordt ook nat, maar het valt niet uit elkaar.

Toegevoegd na 4 minuten:
Als je naast het verschil in dikte dat ook nog zichtbaar wil maken met een chemische stof, dan moet je jodium gebruiken.
Jodium is bruin van kleur, en als het zich aan zetmeel bindt, dan geeft het een hevige paarse kleur. Naarmate de zetmeel verteerd wordt door je speeksel, zal je zien dat je vla steeds lopender wordt, en de paarse kleur geleidelijk minder sterk wordt. Dit geeft aan dat er steeds minder zetmeel aanwezig is.