Hoe weet je van wie je welke eigenschappen hebt gekregen? (genetica)

Dat weet je alleen als je van iedereen in je familie en van jou precies het DNA weet en als je precies weet hoe elke eigenschap overerft.

Bij sommige eigenschappen is het wel simpel, als jouw vader blauwe ogen heeft en je moeder bruine heb je niet de ogen van je vader maar 1 gen voor blauwe ogen van je vader en 1 gen voor blauwe ogen van je moeder. Die heb je namelijk nodig voor blauwe ogen. Als jouw zusje bruine ogen heeft heeft ze het bruine gen van je moeder (die dus een gen heeft voor blauw en eentje voor bruin in dit voorbeeld) en één blauw gen van je vader.

Je kunt dus voor veel eigenschappen niet zomaar zeggen dat je dat van die of die hebt, zo werkt genetica niet altijd.

Daar zou je achter kunnen komen door een genetisch onderzoek uit te laten voeren. Echter er zijn verschillende onderzoeken naar bijvoorbeeld allerlei ziektes die erfelijk zijn.

Er zijn diagnostische genetische testen, dragerschapstesten, voorspellende genetische testen, preïmplantatie genetische diagnostiek en ga zo maar door.

Hieronder heb ik wat linkjes toegevoegd, misschien heb je er wat aan.

http://www.erfelijkheid.nl/node/506
http://kanker.kwfkankerbestrijding.nl/kanker-in-de-familie-is-het-erfelijk/Pages/erfelijkheidsonderzoek.aspx
http://www.umcutrecht.nl/subsite/erfelijkheid/Onderzoek/Nederlands_IGe_Genetisch_onderzoek_NIGO/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Genetica

In principe krijg je al je eigenschappen van ZOWEL je vader ALS je moeder. Er zijn maar een paar uitzonderingen: een zoon krijgt de eigenschappen die door het Y-chromosoom worden bepaald natuurlijk alleen van zijn vader.

Maar nu terug naar al die andere eigenschappen, die je van je vader EN je moeder erft. Daarvoor moet je weten dat elke eigenschap dubbel is gecodeerd: éénmaal van je vader, en éénmaal van je moeder.

Wat er in je genen 'staat' noemen we het genotype. Laten we eens naar de bloedgroep kijken. Stel je voor dat het genotype van je vader OO is. En stel je voor dat het genotype van je moeder AO is.
Als we nu aan de 'buitenkant' kijken, dan zeggen we dat je vader bloedgroep O heeft, en je moeder bloedgroep A. Dat komt doordat A 'sterker' is dan O. We zeggen dan: A is dominant over O.

Jouw genotype kan er dus zo uitzien:
OO (als je een O van je vader en de O van je moeder hebt gekregen) of
OA (als je een O van je vader en de A van je moeder hebt gekregen).

Laten we zeggen dat jij A hebt. Kun je dan zeggen dat je de bloedgroep van je moeder hebt geërfd? Nee, dat kan niet. Je hebt van je ouders twee (verschillende) codes geërfd, en toevallig is die van bloedgroep A dominant, maar je hebt ook wel degelijk een O van je vader. En die kun je ook weer doorgeven aan jouw kinderen.

Laten we nu eens voor de grap zeggen dat jij bloedgroep O hebt... heb je die dan van je vader geërfd? Nee! Om bloedgroep O te hebben, moet je als genotype OO hebben. Je hebt die O dus echt te danken aan je vader én je moeder, ook al lijkt het aan de buitenkant alsof je hem van je vader hebt.

Van alle eigenschappen (behalve die op het Y-chromosoom) moet je dus zeggen dat je ze zowel van je vader áls van je moeder hebt. Maar doordat sommige eigenschappen (waaronder ook enkele erfelijke ziektes) dominant zijn, ziet het er aan de buitenkant uit alsof je sommige dingen 'typisch' van de ene of de andere ouder hebt geërfd. Maar in feite is dat onjuist.