Kunnen dieren bewust zelfmoord plegen?

Er staat een heel goed antwoord op Wiki-Answers, dat ik in het kort zal vertalen. Voor het hele antwoord (in het Engels), zie bron. Delen van dit antwoord zijn overigens al in eerdere antwoorden gegeven.

Kunnen dieren bewust zelfmoord plegen? Nee, dieren kunnen dat niet. Om het "zelfmoord" te noemen is er bewustzijn nodig van het feit dat de eigen actie leidt tot de dood. Daarom moet het dier een idee hebben van leven en een idee van dood en het tweede ambiëren boven het eerste. Dit soort ideeën zijn te abstract voor de meeste dieren, wellicht zelfs voor dolfijnen, olifanten en bonobo’s. Is er geen besef van wat dood zijn inhoudt, dan kan een dier ook geen zelfmoord plegen, al kan hij wel acties uitvoeren die onherroepelijk zullen leiden tot de dood.

Wanneer ze tot het uiterste gedreven worden, kunnen dieren hun eigen leven beëindigen, door uithongering, verstikking of door met botte kracht toegebracht trauma. Meestvoorkomende oorzaak hierin is dat een dier (bijvoorbeeld een hond) bijzonder gehecht is aan een mens of aan een ander dier, en die vervolgens verliest. Veel intelligente dieren laten gemis blijken door een gebrek aan levenslust. Maar als dieren door depressie bijvoorbeeld niet meer eten en daardoor sterven, is dat geen zelfmoord - er is geen teken dat de dieren zich ervan bewust waren dat niet eten zou leiden tot de dood. Actieve zelfdoding komt in het dierenrijk maar zeer sporadisch voor. (Het hier eerder aangehaalde verhaal van de hond die bewust onder de trein liep, is daarom erg interessant.)

Schorpioenen die zichzelf steken wanneer omringd door vuur, hebben niet veel anders dat ze kunnen proberen te doen aan de pijn die ze voelen bij de oververhitting. Dat het leidt tot de dood, komt zeer zeer waarschijnlijk niet bewust in het koppie op. Idem voor spinnen die worden opgegeten na het paren, of nadat de eitjes zijn uitgekomen en bijen die steken en daarmee het leven laten - die offeren zichzelf ook niet bewust op.

Lemmings blijven nog over, maar zoals al eerder gezegd: verhalen over massale zelfdoding door de hamsterachtige beestjes berusten op een fabeltje. Twijfelgeval lijkt dan nog de tarsier. Dit diertje beschadigt zichzelf in gevangenschap zo hevig dat het bijna altijd leidt tot de dood. Daarom wordt het niet in dierentuinen gehouden. Maar het is ook van dit dier niet te bewijzen het dat doel - de dood - voor ogen had.