Is intelligentie van de mens voornamelijk genetisch bepaald of spelen externe factoren hierbij de belangrijkste rol?

In de jaren tachtig bleek uit Amerikaans onderzoek dat eeneiïge (genetisch identieke) tweelingen zelfs als ze gescheiden opgroeiden na vele jaren nog steeds allebei vrijwel hetzelfde IQ hadden. Toen kwam met feiten vast te staan dat erfelijkheid inderdaad een rol speelt bij intelligentie.

In hoeverre dit echter een rol speelt, daar wordt al jaren flink oorlog over gevoerd tussen psychologen. ’t Is ook een beetje link onderwerp: bestaan er intelligente genen? Een Nederlandse onderzoekster, Dr. Posthuma, is onlangs gepromoveerd op een onderzoek naar deze kwestie.

Drie jaar lang onderzocht ze 688 personen uit gezinnen waar minimaal één tweeling in voorkwam. Ook ‘normale’ broers en zussen van de tweelingen werden meegenomen in de studie.

Alle deelnemers hebben een uitgebreide IQ-test gedaan. Behalve dat de mannen gemiddeld hoger scoorden (verder niet relevant voor het onderzoek), bleek dat IQ voor 80 tot 90 procent erfelijk is. De invloed van de omgeving is dus helemaal niet zo belangrijk.

Toch wil dit helemaal niet zeggen dat slimme ouders slimme kinderen maken. Het betekent dat genetische verschillen tussen individuen beter naast de intelligentie-scores te leggen zijn dan omgevingsverschillen. Maar voor de ontwikkeling van een kind blijft het gunstiger om met z’n verjaardag naar een museum te gaan in plaats van McDonald’s.

Posthuma bekeek de eigenschappen snelheid en aandacht ook nog eens apart. Snel reagerende mensen zijn in het algemeen slimmer. Voor ongeveer 50% bleek ook de reactietijd erfelijk te zijn, wat behoorlijk veel is voor zoiets als blokjes op een scherm snel aanwijzen.

Aandacht –de mate waarin je je op één ding kunt concentreren- is ook al erfelijk. In een test moesten de proefpersonen steeds iets over de richting van een pijltje zeggen, terwijl er allemaal pijltjes naast stonden om hun af te leiden. De mensen met een hoger IQ werkten niet sneller, maar maakten wel allemaal minder fouten.

Het laatste deel van het onderzoek mag wel behoorlijk controversiëel genoemd worden: met behulp van MRI werd vastgesteld dat mensen met een hoger IQ ook grotere hersens hebben. Waarschijnlijk heb je dan de mogelijkheid om meer verbindingen tussen zenuwen te maken, of gewoon meer cellen om bijvoorbeeld feiten in op te slaan. Maar troost je, Albert Einstein had een keurig gemiddeld brein en die was toch ook niet echt dom.