Zijn de schijngestalten van de maan op het noordelijk halfrond anders dan op het zuidelijk halfrond?

Ja en nee.

De schijngestalten zijn in principe precies hetzelfde. De schijngestalten worden namelijk alleen bepaald door welk gedeelte van de maan door de zon wordt beschenen, en op een bepaald moment staat dat vast: van welke kant we de maan ook bekijken, een bepaald deel wordt wel door de zon beschenen en een ander deel niet.

Maar neem nu eens het voorbeeld dat we op een bepaald moment halve maan hebben, Eerste Kwartier om precies te zijn, en dat de maan (voor ons) in het zuiden staat. Voor het gemak nemen we een datum rond 21 maart of 21 september. De maan wordt verlicht door de zon, die op dat moment net onder is gegaan. Als wij naar de maan (in het zuiden) kijken, staat de zon in het westen, dus aan onze rechterhand. Wij zien daarom dat de rechter helft van de maan verlicht is.

Bekijk je precies die situatie op precies dat moment vanuit Kaapstad (zuidelijk halfrond), dan is nog steeds dezelfde kant van het maanoppervlak verlicht: dezelfde bergen en valleien zijn verlicht, dezelfde andere bergen en valleien liggen in het donker. Maar voor de mensen in Kaapstad staat de maan in het noorden. De zon is ook bij hen net ondergegaan in het westen, maar als zij naar de maan kijken, staat de zon *links* van hen. Zij zien dan ook de linkerhelft van de maan verlicht.

Dus terwijl in werkelijkheid dezelfde kant van de maan door de zon wordt verlicht, kijken zij naar het noorden om de maan te zien, terwijl wij naar het zuiden kijken om de maan te zien. Wij zullen zeggen dat de rechterhelft van de maan verlicht is, zij zullen diezelfde kant als de linkerhelft zien.
 

Toegevoegd na 14 seconden:
 
Vergelijk het met twee schemerlampen naast elkaar op de vensterbank van de huiskamer. De ene lamp staat aan, de andere lamp is kapot. Als jij in de huiskamer staat, zul je zeggen dat de linker lamp aan staat, terwijl de rechter lamp kapot is. Iemand die vanaf de straat naar binnen kijkt, ziet precies hetzelfde, maar hij zal zeggen dat de *rechter* lamp aan staat, terwijl de *linker* lamp kapot is.

Precies hetzelfde geldt voor de schijngestalten van de maan: op beide halfronden zie je hetzelfde, maar je bekijkt het als het ware "vanaf de andere kant", waardoor dezelfde situatie toch anders overkomt.