Waarom zitten nieuwe gebergten bij plaatgrenzen en oude gebergten dieper in het land/verder van de plaatgrens?

Kort gezegd komt dat doordat oude gebergte eerder gevormd zijn door botsingen van oude continenten die bij elkaar zijn gebleven terwijl de nieuwere bergen zich later hebben voorgedaan en hun aanwezigheid nog zichtbaar is aan de randen omdat er geen nieuwere continenten zich hebben gevormd.

Bij de Ardennen kun je dat bijvoorbeeld goed zien.
De kalkstenen die we in de Ardennen aantreffen zijn in zee ontstaan. Ongeveer 400 miljoen jaar geleden botsten de continenten Laurentië en Baltica met elkaar, waarbij een gebergte ontstond en de kalksteen omhoog geduwd werd. Dit gebergte erodeerde langzaamaan totdat zo'n 250 miljoen jaar geleden bij de vorming van Pangaea het huidige Afrika zich tegen het huidige Europa drukte en er een nieuw gebergte ontstond. Toen Pangaea langzaamaan uiteenviel en Noord-Amerika naar het westen afdreef, ontstond opnieuw een zee en kwamen de Ardennen gedeeltelijk weer onder water te liggen, waarna het gebergte snel erodeerde. Het gebied werd weer omhoog gedrukt doordat Afrika zich langzaam maar zeker tegen Europa aandrukte. Bij het versmelten van het Iberisch Schiereiland en de Adriatische plaat met Europa ontstonden de Pyreneeën en de Alpen.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Ardennen#Ontstaan
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebergtevorming