Waarom ligt de nationale datumgrens op de plek waar die ligt?

Wanneer men rond de aarde reist wordt het voor elke 1/24 van de omtrek die men reist een uur vroeger (in westelijke richting) of later (in oostelijke richting). Als men op deze wijze de hele aarde rond gaat, verliest of wint men daarom een dag, zoals werd opgemerkt nadat de leden van de expeditie van Ferdinand Magellaan terugkeerden in Spanje, waar het een dag later was dan in zijn scheepslogboek.
Om dit op te lossen en de hele aarde een consequent datumsysteem te geven is er een lijn aangewezen als internationale datumgrens. Als men deze in westelijke richting overschrijdt, wordt het een dag later; in oostelijke richting een dag vroeger. Op de Internationale Meridiaanconferentie van 1884 werd de meridiaan van Greenwich als nulmeridiaan aangewezen. Behalve voor de navigatie, had deze beslissing gevolgen voor de tijdrekening. De nulmeridiaan wordt hoofdzakelijk berekend met behulp van de zonnetijd en, meer specifiek: de hoogste positie van de zon om 12.00 uur. Op het spiegelbeeld van deze referentielijn is het daarmee dus automatisch middernacht. Deze 180°-lijn liep gemakshalve goeddeels over het water van de Stille Oceaan.
Uit praktische en politieke overwegingen loopt de datumgrens inmiddels niet meer exact langs deze lengtegraad en heeft zij een niet-rechte vorm om Rusland en enkele eilanden in de Grote Oceaan te ontwijken.