Hoe ontstaan bronnen?

Met deze tekeningen zie je hoe 3 soorten waterbronnen ontstaan.

Merk op dat hiermee ook antwoord wordt gegeven op je andere gestelde vraag: wat voor soorten bronnen zijn er?

(De nummers verwijzen naar de gele rondjes)

1)
Laag h is goed doorlatend voor water omdat het uit vrij grof materiaal bestaat (grind, zand, lemig) en dus veel poriën bevat (=lege ruimte tussen de korrels). Het water dat op h valt zakt dus naar beneden. De daaronder liggende laag b is echter niet doorlatend. Zo vult zich als het ware b als een kommetje waarbij het grondwater op enig moment hoger komt te staan dan het diepste punt van het dal. Dat is dan dus een plas. Dit wordt ook wel een freatische bron genoemd (freatisch water = grondwater dat niet onder druk staat / freatisch vlak = de grondwaterspiegel).

2)
Het water dat door laag h omlaag beweegt kan ook al boven de plas uit de grond naar buiten treden. Bijvoorbeeld waar de bovenste laag heel dun wordt of de onderliggende ondoorlatende laag zelfs aan het oppervlak komt. Een dergelijke bron noemt men normaal gesproken: “uittredend grondwater”. Zie dit ook in het andere plaatje.

3)
Laag a is net zoals laag h doorlatend voor water en ligt ook op dezelfde wijze op een ondoorlatende laag (=c). Regenwater zijgt er dus aan de oppervlakte in en zakt omlaag. Stroomt vervolgens naar beneden over c. Maar als “kommetje” c zich vult zal geen plas kunnen ontstaan omdat de bovenliggende ondoorlatende laag b dit verhindert. Ondertussen komt er na elke forse regenbui nieuw water door a naar beneden. Zo vult c zich als het ware als een kommetje waarin vlak boven de bodem een bal wordt gehouden. Rondom die bal stijgt het water. In het plaatje is dat (grondwater)nivo dus al hoger dan het nivo van de plas.

4)
Daardoor staat er op het water onderin een druk die dat water hoger kan laten opstijgen dan het waternivo van de plas. Door nu een buis in de bodem te drijven tot in dat water zal het water naar boven spuiten. Dit is een arthesische bron: een bron waaruit het water spontaan naar boven komt door de grondwaterdruk. Feitelijk een kunstmatige want we hebben er nu een buis ingeslagen. Maar via hetzelfde mechanisme ontstaan natuurlijke arthesische bronnen, namelijk waar zo’n afdekkende ondoorlatende laag op natuurlijke wijze onderbroken is of eindigt.

5)
Hier zie je een pomp die water uit de grond omhoog pompt. Wij noemen dat in de regel geen bron maar toch wordt dat wel gezegd; ook in andere talen (well = bron).