hoe is Groningen ontstaan?

Groningen ontstond op de noordelijkste uitloper van de Hondsrug. De oudst bekende schriftelijke vermelding, villa Cruoninga, dateert uit 1040, maar vaststaat dat de huidige stad al ver voor dat jaar een bewoonde plaats was. De oudste archeologische vondsten binnen het gebied van de huidige stad zijn met behulp van de C14-methode gedateerd op circa 3950–3720 voor Chr. Een onafgebroken bewoning kan worden vastgesteld vanaf de derde eeuw. Groningen is waarschijnlijk ontstaan uit twee verschillende kernen, een lag rond het huidige Martinikerkhof, de andere tussen het Zuiderdiep en het Verbindingskanaal.

Middeleeuwen

De geschreven geschiedenis van Groningen begint in 1040 met de schenking door de Duitse keizer van goederen en rechten aan de kerk van Utrecht. Eerder waren al delen van het koningsgoed geschonken aan het Klooster Werden.
Groningen moet in 1040 al een zekere marktfunctie voor de directe omgeving hebben gehad. De oudste kerk, de Maartenskerk, is blijkens archeologisch onderzoek gesticht rond 800. Deel van de schenking was ook het muntrecht, waar de Utrechtse bisschop ook gebruik van heeft gemaakt.

Het aanvankelijk Drentse esdorp, werd in de middeleeuwen een belangrijke handelsplaats. De ligging, op de grens van Drenthe en Friesland, was daarbij van grote waarde.

Na 1040 volgt een lange periode waarin de bronnen weer zwijgen over Groningen. Ruim een eeuw later is er sprake van heftige strijd tussen de bisschop en een deel van de inwoners van de stad. De bisschop beschouwt zichzelf als landsheer, maar de afstand tussen Groningen en Utrecht maakt het lastig voor de bisschop om daadwerkelijk macht in de stad uit te oefenen. Bisschop Hartbert tracht dat probleem op te lossen door de prefectuur op te dragen aan zijn broer. Door het ambt erfelijk te maken creëert hij echter direct een probleem voor zijn opvolgers. De prefect gaat zijn eigen koers varen, waardoor er zich in de stad naast de bisschop twee partijen ontwikkelen, de volgelingen van de prefect, en de Stadjers die zichzelf in staat achten hun eigen belangen te behartigen.

Om hun macht te tonen bouwden de Stadjers in de dertiende eeuw op eigen gezag een omwalling. De macht van de bisschop, en de prefect, wordt ernstig aangetast in de Slag bij Ane als bisschoppelijke troepen die orde op zaken willen stellen in Groningen, een smadelijke nederlaag lijden. Groningen zal zich daarna weinig meer van de bisschop aantrekken.

Gezien het uitblijven van een reactie van de vraagsteller ga ik er ook maar vanuit dat hij de stad Groningen bedoelt. Die is al heel oud. Er zijn archeologische vondsten gedaan waaruit bleek dat de plaats al 4000 jaar vóór Christus bestond.
Groningen is ontstaan langs twee kleine riviertjes, de Aa en de Hunze. Deze kwamen samen in het noorden en verbonden via het Reitdiep het land met de zee. De plek is strategisch gelegen op de meest noordelijke punt van de Hondsrug. Ten noorden hiervan ligt het vruchtbare kweldergebied, in het zuiden de goed begaanbare zandgronden. Over de Hondsrug ontstond een noord-zuid-route vanuit het zuiden naar het wierdengebied en de zee. Bovendien is de Drentse Aa bij vloed bevaarbaar tot aan Groningen. Deze gunstige combinatie van verbindingen vormde de basis voor bewoning. De eerste sporen daarvan (binnen het grondgebied van de stad) dateren uit de tijd rond 300 voor Christus.
Een officiële brief uit het jaar 1040 bevat de eerste betrouwbare vermelding van de plaatsnaam Groningen. Dit jaartal wordt dan ook aangehouden als het stichtingsjaar van de stad.
De plaatsnaam ‘Groningha’ (Cruoninga) of Groningen - zeker tot in de 17e eeuw werd ook wel de naam ‘Groeninghen’ gebruikt - is mogelijk afgeleid van het indo-germaanse ‘grôna’: drassige, groene (wei)landen aan de A (de rivier).