Waarom is er later een ozongat boven de noordpool ontstaan?

De vernietiging van ozon is het gevolg van een ingewikkeld, maar goedbegrepen proces. Samengevat komt het op het volgende neer:

1.  In de koude poolwinter vormen zich wolken.

2.  Op het oppervlak van de ijskristallen in die wolken treden chemische reacties op die uitgaan van CFK's (dat zijn de inmiddels verboden chloorfluorkoolwaterstoffen). Die reacties produceren onder andere chloor-ionen.

3.  Zodra de poolwinter ten einde is, komt er voor het eerst weer zon in het poolgebied. De zon levert energie waarmee de chloor-ionen ozonmoleculen afbreken.

Het verschil tussen noord- en zuidpool is dat de luchtstromingen anders zijn. Waarschijnlijk komt dat doordat er rond de zuidpool weinig land ligt, terwijl de noordpool juist is omgeven door grote landmassa's (met name Canada en Rusland). Verder ligt de zuidpool erg hoog, terwijl de noordpool ongeveer op zeeniveau ligt.

Hoe dan ook, in de zuidpoolwinter ontstaat de zogeheten poolvortex. Dat is een luchtstroming die rondjes draait rond de zuidpool. Die vortex zorgt ervoor dat er nauwelijks lucht wordt uitgewisseld tussen de zuidpool en de omliggende gebieden. De lucht in het binnenste van de vortex is dus maandenlang opgesloten in het zuidpoolgebied.

De vortex heeft twee effecten. Ten eerste koelt de opgesloten lucht extreem af. In die koude lucht ontstaan extra veel wolken waarop de chemische reactie (punt 2 hierboven) kan plaatsvinden. Zo worden er extra veel chloor-ionen gevormd.

Ten tweede kan het chloor "lekker lang" zijn vernietigende werk doen zodra de zon weer tevoorschijn komt. De lucht kan immers niet weg, dus het chloor kan "lekker veel" ozon vernietigen. Doordat er geen verse lucht wordt aangevoerd, wordt er dus ook geen extra ozon aangevoerd. Zo krijg je lokaal een groot effect.

Op de noordpool is het anders. Daar is geen vortex. Daardoor is het minder koud, ontstaan minder geschikte wolken voor de chemische reactie, en worden dus minder chloor-ionen geproduceerd.

De chloor-ionen die toch worden geproduceerd vernietigen weliswaar ozon, maar er wordt continu verse lucht aangevoerd vanuit de omgeving - en dus verse ozon.

De ozonvernietiging is dus kleiner, en doordat de lucht wordt gemengd met lucht uit de omgeving wordt het (kleinere) effect ook nog eens "uitgesmeerd".

Het gat boven de noordpool ontstond dan ook precies in een jaar waarin de winter daar toevallig extreem koud was.