Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Kun je met een sextant ook een zonnetje schieten op de maan?

In vroeger tijden toen de zeemannen nog een zonnetje moesten schieten deden ze dat met een sextant. Maar nu zit op zee (figuurlijk) en nu is er totaal geen zon te zien.
Kun je dan met een sextant ook een "zonnetje schieten" op de maan, om je koers te bepalen? De maan is immers ook een vast punt. Ik weet natuurlijk dat je dat nu niet meer nodig hebt met de huidige navigatiesystemen.

Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
1.7K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Leuke vraag! Jazeker kan dat! Maar dan moet ik eerst uitleggen hoe een zonnetje schieten werkt.
Theoretisch staat de zon om 12 uur s middags op zijn hoogste punt. Dat wil zeggen, als je precies op de nul breedtegraad staat, die over Greenwich loopt. In een etmaal legt de zon een cirkel van 360 graden om ons af. Zo ervaren wij de zon beweging hoewel in werkelijkheid deze ervaring het gevolg is van de draaiing van de aarde om zijn as.
Een etmaal verdelen wij in 24 (gelijke) uren. Elk uur verdelen wij in 60 minuten en een minuut in 60 seconden.De zon legt dus 360/24 = 15 graden per uur af ofwel 1 graad per 4 minuten.
Wat heb je nodig om een zonnetje te schieten?
Een sextant, en een goed horloge.
Daarom waren klokken zo belangrijk aan boord.

Je kijkt naar de zon met de sextant, en bepaald het moment dat deze op het hoogste punt is. Op dat moment kijk je onmiddellijk op je horloge, dat gelijk loopt met Greenwich time. Is de zon bij jou 12 minuten later op zijn hoogste punt? Dat zit je dus 3 graden rechts van Greenwich.

Nu naar je vraag. Het kan probleemloos, maar je moet dus precies weten waar de maan staat op welk moment van de dag, op een bepaalde plaats.
En daar zit denk ik de makke. De maan is er namelijk niet altijd.
Er is voor de poolster gekozen om een tabel te maken om op te navigeren.
In de tijd dat ik leerde navigeren, had je een gids waar je in op kon zoeken wat de poolsterstanden waren op welke tijd. Je schoot dus je positie. en zocht dan in die gids op waar je was.
Dat combineerde je met je gegist bestek.
Wat gegist bestek is?
Je weet hoe hard je gaat met je zeilschip (dat was het in mijn geval), en je weet hoe hard het stroomt op de plaats waar je aan het varen bent.
Je weet ook in welke richting je vaart op het kompas.
Dus kun je uitrekenen waar je ongeveer moet zijn op een bepaald moment van de dag.
navigeren met de sextant was dus finetunen. Grofweg wist je het al.

Kortom, als er iemand de moeite zou nemen in kaart te brengen wat de precieze beweging van de maan was, zou je daar op kunnen navigeren.

maar ik verzeker je dat dat er niet meer van komt. De zegeningen van een GPS.
Evengoed zou ik, met een goed horloge en een sextant, nog steeds aankomen waar ik wil. :)
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
De poolster staat altijd op dezelfde hoogte, dat is juist de bijzondere eigenschap van deze ster. (zichtbaar op het noordelijke halfrond)
In Nederland is de hoogte van de poolster ongeveer 52 graden, op de noordpool staat hij recht boven (90 graden).
De poolster is bij navigatie wel nuttig voor het bepalen van de noord-richting.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
De tijd waarop je de hoogte van de poolster bepaalt is dus niet van belang, zodra je de hoogte van de poolster kunt bepalen dan kun je weten op welke breedtegraad je je bevindt. De lengtegraad bepaal je door het schieten van een zon in relatie tot de tijd op de nulmeridiaan.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Klopt. Het is zelfs zo dat de hoogte van de poolster globaal overeenkomt met je breedtegraad.

Andere antwoorden (1)

Er zijn verschillende redenen waardoor de maan minder (of niet) geschikt is om een "zonnetje te schieten":

1. Dat de maan vaak niet zichtbaar wat het al lastig maakt;
2. De maan beweegt echt langs de hemel (bij een maansverduistering gaat de maan zichtbaar in een paar uur de door de aardschaduw) wat de meting per definitite onnauwkeurig maakt. Voor een zeiltripje op de loosdrechtse plassen zal dat geen probleem zijn maar op een oceaan kan dat al gauw een afwijking opleveren die je een behoorlijk eind uit de koers stuurt;
3. In tegenstelling tot de zon die over het jaar gezien een vaste beweging maakt (herfst en lente beginnen niet voor niets op vaste dagen in het jaar en deze zonnewendes zijn al sinds mensenheugenis bekend) heeft de maan geen overzichtelijke vaste positie aan de hemel. De positie van de maan is tot op de millimeter bekend maar je zou hele stapels omreken tabellen nodig hebben om de meting van je sextant om te rekenen naar iets waar je wat aan hebt. Toen er nog genavigeerd werd op sextanten was men niet in staat om deze informatie jaren vooruit vast te leggen (zeereizen duurde toen wat langer dan tegenwoordig). Nu zou dat wel kunnen maar is er geen noodzaak meer voor.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Toen er nog genavigeerd werd op sextanten was men niet in staat om deze informatie jaren vooruit vast te leggen?
Ik begin me nu ineens wel heel oud te voelen! Ik heb zelf, 30 jaar geleden, de halve wereld over gezeild met niks anders dan een kompas, gegist bestek en een sextant hoor. Het is een ontzettend nauwkeurig instrument. Ik denk dat je in de war bent met een jacobsstaf. Dat instrument was er ver voor de sextant.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
De zon is vrijwel even vaak niet te zien als de maan, gemiddeld over een heel jaar precies de helft van de tijd.
De maan is alleen moeilijk waarneembaar als hij dicht bij de zon staat, omdat de zon het maanlicht ruim overstraalt. (nieuwe maan)
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
@WillemVee; bij sextanten krijg ik beelden van Columbus, smachtend naar land ergens verdwaald op de atlantische oceaan (zal wel niet kloppen, maar toch...) @koosknip; Je hebt gelijk. Punt blijft mijnszinziens wel van toepassing want als de maan overdag schijnt zal ik hem niet gebruiken voor zonnetje schieten, dat doe ik dan wel met de zon. Daarmee wil ik maar zeggen dat de zon iedere dag om 12:00 beschikbaar is (weersomstandigheden buiten beschouwing gelaten) en de maan dit vaste ritme mist
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Sorry Groome, maar nog geen 30 jaar geleden waren er geen andere methoden om je koers te bepalen. Ja, er waren wat zenders geplaatst op bepaalde kustplaatsen, waar je een kruispeiling mee kon maken met een speciale peilontvanger. Maar die waren erg duur.
Ik ben aan het verhuizen, en heb toevallig verleden week mijn sextant weggegooid, dus ik kan hem niet meer op de foto zetten. Maar hij was volledig van kunststof en erg modern. Hij leek nog het meest op deze sextant:
http://www.scientificsonline.com/media/catalog/product/cache/2/image/348x/9df78eab33525d08d6e5fb8d27136e95/3/0/3034835.jpg
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Dat is ook wel zo maar dan mag ik toch wel een mooi romantisch beeld hebben bij een sextant, of niet soms? Ik ontken het toch niet, ik zeg er zelfs bij dat het niet klopt.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
N.B. de sextant is pas in 1730 uitgevonden, dus Columbus heeft er zelfs nooit een in zijn hand gehad.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Nee. Met de Poolster kun je alleen de breedtegraad bepalen en dan nog alleen op het noordelijk halfrond. Feitelijk is er geen goed alternatief voor de zon om de lengtegraad te bepalen. De maan is ook geen alternatief vanwege de redenen die ik in mijn antwoord noem.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Inderdaad is de juiste tijd ook enorm belangrijk. Overigens hebben we de ontwikkeling van zuiver lopende klokken in grote mate aan de scheepvaart te danken.
Maar even voor alle duidelijkheid: het is helemaal niet zo belangrijk allemaal. Bij grote oversteken (waarbij je twee maanden geen land ziet) vaar je zeker 90% van de tijd op gegist bestek. dat wil zeggen dat je de snelheid van je zeilboot neemt, de mate waarin je verlijert (opzij geblazen wordt), de stroming (waar heel zuivere tabellen van zijn te krijgen, zodat je er echt van uit kan gaan dat het klopt) en je kompas. Af en toe pak je een sextant, maar meer ter controle en bevestiging dat je koers klopt.
Je maakt het jezelf niet al te moeilijk.
Zodra je kust ziet, schakel je over op kustnavigatie.
Als je goed kan rekenen, zit je gegist bestek nooit ver van de werkelijkheid.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
@vili; kan wel zijn maar de sextant is in 1730 uitgevonden, daar kun je van alles van vinden en over delibereren, maar dat verandert niks aan dat historisch feit.

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 5000
Gekozen afbeelding