Is het hebben van een vakbond verplicht?

Ik weet niet hoe de situatie in België is. Vanuit de rechten van de mens kan niemand verplicht worden om zich bij een vakbond aan te sluiten. Daarover heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ooit een uitspraak gedaan in een Britse zaak. Dit heeft te maken met het grondrecht van de vrijheid van vereniging: je hebt het recht een vereniging op te richten, maar ook - negatief - het recht om je niet bij een vereniging aan te sluiten.
Toch kun je lid willen worden van een vakbond, bijvoorbeeld om solidair te zijn met andere werknemers, of omdat de bond je op allerlei manieren kan helpen bij problemen op het werk.

Lid zijn van een vakbond is -in ieder geval in Nederland- niet verplicht. Nuttig is het wel. Bij het totstandkomen van CAO's, die voor alle medewerkers in (bijv.) een bepaalde bedrijfstak gaan werken, worden geen afspraken gemaakt met individiduele medewerkers in die bedrijfstak maar met verenigingen van werknemers, met vakbonden. Vakbonden behartigen dus jouw belangen.

Verder is een vakbond onder meer nuttig als er stakingen uitbreken. Als een vakbond 'officieel' oproept tot een staking, is de werkgever niet verplicht salaris uit te betalen over de niet-gewerkte dagen. Degenen die lid zijn van een vakbond en zich als staker hebben laten registreren, krijgen echter een uitkering uit de stakingskas. Andere werknemers, die 'noodgedwongen' niet konden werken als gevolg van die staking, omdat het bedrijf 'platligt', krijgen niets, ook al hadden ze wel willen werken.

Toegevoegd na 7 minuten:
Voor de duidelijkheid: die stakingskas is dus een 'pot' van de vakbond en wordt gevuld door haar leden (een deel van de contributie wordt ervoor gereserveerd.)
Vakbonden houden zich in Nederland niet bezig met het doen van werkloosheidsuitkeringen. Dat doet het UWV. De 'ww-pot' wordt gevuld door werkgevers, die een bepaald percentage van het salaris van hun medewerkers voor werknemersverzekeringen moeten afdragen. Hiervoor gelden franchises en maxima per loontijdvak.

Zoals eerder al is gezegd is heeft een vakbond een stakingskas, waaruit loon kan worden doorbetaald bij stakingen.

Daarnaast is de vakbond inderdaad lid bij cao-onderhandelingen om betere arbeidsomstandigheden te creëren voor vakbondsleden.

Hoewel de werkgever ook niet-vakbondsleden moet behandelen als vakbondsleden, kunnen niet-vakbondsleden die rechten niet afdwingen via de rechter. Een vakbondslid kan dit wel, wat hem een duidelijk voordeel geeft.