wat betekend "bhinneka tunggal ika" nou eigenlijk?

In het Nederlands wordt deze spreuk vaak weergegeven als "Eenheid in Verscheidenheid" en in het Engels als "Unity in Diversity". De spreuk zelf werd voor het eerst gebruikt in een 14de-eeuws Javaans episch gedicht: de kakawin Sutasoma. Dit gedicht was gericht aan Boeddhisten (volgelingen van Boeddha) en Hindoeïsten (aanhangers van Shiva). Het gedicht legt uit dat Boeddha en Shiva verschillend zijn maar dat ze niet fundamenteel verschillend zijn, want hun essentie is hetzelfde. De essentie is hetzelfde omdat kosmisch gezien het gehele universum een eenheid is en alle waarnemingen door ons slechts afspiegelingen zijn van die eenheid. Dingen lijken dus verschillend maar zijn, fundamenteel, toch hetzelfde.

Bhinneka betekent dan ook "verschillend" of "divers".
Tunggal betekent "één".
Ika betekent hier "doch/maar toch".
Bhinneka tunggal ika kan dan ook weergegeven worden als "Verschillend doch (één en) hetzelfde".

De vertaling "Eenheid in verscheidenheid" is dan ook helemaal geen slechte vertaling en kan gerust gebruikt worden voor een presentatie zonder verder op de historische en culturele lading van deze zin in te gaan (want dat zou al een hele presentatie op zich zijn!). Natuurlijk verwijst de spreuk in de moderne context naar de grote verscheidenheid binnen de Indonesische Republiek als het aankomt op zaken als cultuur, religie, taal, etniciteit, en geografie.