Sinds wanneer viert de kerk kerstfeest?

Door Filocalus weten we dat voor het eerst Kerstmis werd gevierd in Rome op 25 december in het jaar 336.
Filocalus (Furius Dionysius) was een beroemde christelijke calligraaf. Hij grifte voor paus Damasus talrijke opschriften ter versiering van martelaarsgraven op marmerplaten. Hij verzorgde tevens een editie van een soort almanak ten dienste van de gelovigen van Rome, de zogeheten Chronographicus van 354. Een goede kopie van dat werk bevindt zich in de Staatsbibliotheek te Wenen.

De Germanen vierden rond Midwinter (21 december) reeds midwinter- of joelfeesten (winterzonnewende) waarbij het boze werd verjaagd en het licht werd begroet. In de Scandinavische talen heet Kerstmis tot op vandaag jul.

In de vierde eeuw zorgden keizer Constantijn de Grote en de bisschoppen van de uit vervolging bevrijde vroege Kerk ervoor dat Kerstmis op 25 december zou worden gevierd. Op deze datum werd rond de Middellandse Zee tot dan toe de zonnegod vereerd onder vele verschillende namen zoals Ra in Egypteen Helios in Griekenland. In het late Romeinse Rijk was dit vooral de zonnegod Sol Invictus (= de onoverwinnelijke zon). Omdat Jezus het Licht van de Wereld genoemd werd[1], zou Constantijn I - volgens bepaalde auteurs[bron?] - hebben besloten dat de geboorte van Christus op deze dag gevierd zou moeten worden. Bovendien - en dit feit is invloedrijker geweest bij de opkomst van de viering van de geboorte van Christus als Kerstmis - waren de dagen rond 25 december reeds de vrije feestdagen der saturnaliën.

„De keuze voor 25 december is niet terug te voeren op een Bijbels precedent”, zegt The Christmas Encyclopedia, „maar op heidense Romeinse feesten die aan het eind van het jaar werden gehouden”, rond de tijd van het wintersolstitium of de winterzonnewende op het noordelijk halfrond. Bij die feesten hoorden de Saturnalia, ter ere van Saturnus, de god van de landbouw, „en de gecombineerde feesten van twee zonnegoden, de Romeinse Sol en de Perzische Mithras”, zegt dezelfde encyclopedie. Beide verjaardagen werden gevierd op 25 december, het wintersolstitium volgens de juliaanse kalender.

Deze heidense feesten werden ’verchristelijkt’ vanaf het jaar 350, toen 25 december door paus Julius I tot Christus’ geboortedag werd verklaard. „Geleidelijk werden alle zonnewenderiten opgenomen in of vervangen door het geboortefeest van Christus”, zegt de Encyclopedia of Religion. „Afbeeldingen van de zon werden steeds vaker gebruikt als symbool van de verrezen Christus (die ook Sol Invictus werd genoemd), en de oude zonneschijf (...) werd de stralenkrans van christelijke heiligen.”