Wanneer zijn we bij de dodenherdenking van 1 min naar 2 min stil gegaan? En waarom?

De regering had zich in augustus 1945 uitgesproken voor 5 mei als de toekomstige nationale bevrijdingsdag, met gelijke aandacht voor rouw en feestvreugde. Aangezien die dag in 1946 op een zondag viel, werd deze alsnog verplaatst naar 4 mei: 's ochtends werd er eerst herdacht - met o.a. 1 minuut stilte - 's middags gevierd.

Maar de Groote Advies Commissie der Illegaliteit bepleitte een aparte herdenkingsdag voor de slachtoffers van de oorlog. Op de avond van 3 mei 1946 werden na een oproep daartoe op meerdere plekken in het land stille tochten gehouden, waar om acht uur twee minuten stilte in acht werd genomen. De lengte van twee minuten is een Britse traditie, geboren na de Eerste Wereldoorlog in 1919.

De Commissie Nationale Herdenking kwam in het najaar van 1945 voort uit het militaire en civiele verzet. In 1946 vormde de CNH de motor achter de dodenherdenking op de Waalsdorpervlakte te Den Haag, en in 1947 organiseerde de commissie een herdenkingsbijeenkomst in de Ridderzaal voor hoogwaardigheidsbekleders en politici op 4 mei plus de herdenking in ons land van gevallen geallieerde militairen. Als inmiddels officieus adviesorgaan van de overheid kreeg het daarnaast de opdracht voor 1947 richtlijnen aan gemeenten te verschaffen voor plaatselijke herdenkingen op de avond van 4 mei.

Eind februari 1947, in een nader advies van de 'Commissie voor samenstelling van richtlijnen voor de viering van nationale gedenk-en feestdagen', is er sprake van een gewenste twee minuten "algeheele stilte". Het waren richtlijnen, maar er werd groot gehoor aan gegeven. Na het acht uur-signaal op de Waalsdorpervlakte zetten onder meer de Nederlandse Spoorwegen het bedrijf en de treinenloop twee minuten stil. Ook bioscopen en sommige horeca waren dicht. Het volgende jaar zou ook de A.N.W.B. een oproep doen aan zijn leden de stilte in acht te nemen. De twee minuten stilte op de avond van 4 mei raakte zodoende steeds meer ingeburgerd.