wat zijn kenmerken van het modernisme?

In de schilderkunst was al sinds het Parijse Le Salon des Refusés uit 1883 een vernieuwing op gang gekomen met de impressionisten die een eigen 'salon' inrichtten omdat ze met hun werken geweigerd werden op het officiële Parijse salon. In de schilderkunst is modernisme een brede avant-gardistische beweging van de eerste helft van de 20e eeuw. Men zocht antwoorden over de aard van de kunst en het leven.

Kenmerken van het modernisme zijn: experimenteel, radicaal, readymade, primitief, internationaal, expressieve waarheid, kunst en kunstnijverheid en het onderbewustzijn.

In de muziek werd net als in de schilderkunst in de eerste helft van de 20e eeuw veel onderzoek gedaan naar experimentele nieuwe vormen. Bekende componisten die nieuwe stromingen ontwikkelden zijn Igor Stravinsky, Béla Bartók, Arnold Schönberg, John Cage, Harry Partch en La Monte Young. Maar er zijn nog talloze anderen. Veel modernisten waren van mening dat de verwerping van de traditie mogelijkheden zou opleveren om nieuwe manieren voor het maken van kunst te ontdekken. Zo wees Arnold Schönberg de traditionele tonale harmonie in de muziek af, een georganiseerde manier van componeren die de de muziek voor minstens anderhalve eeuw had gedomineerd. Hij geloofde dat hij een geheel nieuwe manier had gevonden om geluiden te organiseren, met gebruikmaking van een twaalftoons-toonladder.

In de literatuur waren het vooral Angelsaksische schrijvers die reageerden tegen de traditionele 19e eeuwse literatuur en de vernieuwing op gang brachten. Kenmerkend voor het modernisme in de literatuur zijn het gebruik van niet-traditionele technieken (zoals Stream of consciousness in de roman en montage in de poëzie) en het hyperbewustzijn waarmee de werkelijkheid wordt geregistreerd en geïnterpreteerd.

In zowel literatuur als beeldende kunsten trachtten de kunstenaars de traditie te doorbreken door de lezer/beschouwer te verrassen en zijn verwachtingspatroon te doorbreken. Het is alsof ze ermee willen bereiken dat de consument de moeite zou nemen om te gaan twijfelen aan zijn eigen vooroordelen.

Rond 1900 is de wereld sterk in ontwikkeling. De industrie brengt met treinen, auto’s en vliegtuigen talloze nieuwe producten de wereld rond, maar ook de tank, mitrailleur en het gifgas worden ontwikkeld. Het communisme wordt geboren, de psychoanalyse ontdekt nieuwe diepten in de menselijke ziel en de relativiteitstheorie van Einstein verruimt de grenzen van de wetenschap. Kunstenaars creëren vol idealisme nieuwe werelden op doek, in beelden en in de architectuur, maar zij maken ook de ellende van die tijd zichtbaar.