Hoe zeg je hoi?

De spleet tussen de stembanden wordt de 'stemspleet' (rima glottidis) genoemd. De achterste uiteinden van de stembanden zijn met de beide bekerkraakbeentjes verbonden, die de positie van de stembanden ten opzichte van elkaar beïnvloeden. Bij het ademhalen zijn de stembanden wijd geopend (abductie), waardoor de stemspleet een typische driehoekige vorm aanneemt (zie afbeelding aan de rechterkant). De stemspier kan de spanning en de dikte van de stembanden veranderen. Samen met musculus cricothyreoideus, die eveneens de spanning en lengte van de stembanden verandert, ontstaat een nauwkeurig sturingsmechanisme waarmee het volume en de toonhoogte van de menselijke stem wordt geregeld.

Als tijdens het uitademen de stemplooien gespannen zijn, ontstaat aan de stemplooien een toenemende luchtdruk. Wanneer deze een drempelwaarde bereikt, worden deze opengedrukt en neemt de luchtdruk tijdelijk af, waardoor de aangespannen stemplooien snel weer sluiten. Door de druk, sluiten zij zich weer, waarna het proces zich herhaalt (het Bernoulli-effect). De aldus ontstane trilling in de stemplooien wordt overgedragen aan de passerende luchtstroom. Hoe sterker de stemplooien opgespannen worden, hoe hoger de trillingsfrequentie is en hoger de toonhoogte van de stem wordt.

Een Nederlandse mannenstem heeft een toonhoogte van rond de 110 Hz, een Nederlandse vrouwenstem van ongeveer 220 Hz en een Nederlandse kinderstem van ongeveer 300 Hz. De gemiddelden voor sprekers van andere Europese talen liggen daar niet ver van af. Japanners en andere Aziaten hebben gemiddeld veel hogere stemmen.

Hoe langer de stembanden zijn, hoe lager de stem klinkt. De lengte van de stembanden is doorgaans evenredig met de afmeting van het strottenhoofd, vandaar dat bij de plotselinge groei van het strottenhoofd in de puberteit bij jongens de stem ineens veel lager wordt en ze de baard in de keel krijgen.