Op welke leeftijd beschikt een kind over een duidelijk besef van goed en kwaad?

vanaf 18 maanden kunnen peuters het gevoel van oorzaak-gevolg onderkennen.

Het is wat jij ze bij brengt, als ze een snoepje pakken en je zegt er wat van leer je in ieder geval dat iets niet mag.
En zo zal het verder gaan.

Kinderen van zes tot acht jaar doen of laten iets vanuit de gedachte wat het hen oplevert. Hun rechtvaardigheidsgevoel groeit, waardoor ze onderling gaan vergelijken. Ze denken in termen van �als jij aardig bent voor mij, ben ik het voor jou�. Kinderen van negen tot twaalf jaar kunnen zich al beter inleven in anderen en bedenken wat kwaad of goed is, en waarom. Pas vanaf ongeveer 10 jaar is het morele besef van een kind in belangrijke mate gericht op een �nuttig lid� zijn binnen de gemeenschap waarin het leeft, bijvoorbeeld de school, of het gezin. Hoe kun je als leidster de kinderen stimuleren bij hun morele ontwikkeling? De morele opvoeding betekent vooral: het aanleren van gewoontes, regels, omgangsvormen en vaardigheden. In eerste instantie ben je als leidster het geweten voor het kind. Dat betekent dat je zelf het goede voorbeeld geeft.

Dat heeft het kind van zichzelf NOOIT, dat moet je hem leren, dus de vraag is, hoe jong kan ik een kind MIJN waarden en normen opdringen?

vanaf 2 jaar... Als het ik en de spraak goed ontwikkeld is, dan kun je daarmee beginnen...

bij heel jonge kinderen ( tot een jaar of 3) mag je nog geen geweten verwachten... bij hen is er nog geen besef van goed en kwaad... ze zullen hoogstens willen voldoen aan voorbeelden en regels van de opvoeders... (goedschiks of kwaadschiks)...

De kleuter weet wat mag en wat niet mag. Hier zien we het begin van de vorming van het geweten. Kleuters weten wel zo’n beetje hoe het hoort, maar algemene principes die hiermee samenhangen begrijpen ze nog niet.

vanaf een jaar of 6, 7 begint het kind pas werkelijk oog te krijgen voor de 'ander' en de wereld om zich heen en krijgt dan ook besef van (on)rechtvaardigheid, goed en kwaad... maar alle normen en waarden komen voort uit de input die het kind van de opvoeders heeft ontvangen...

hier kun je er meer over lezen...
http://www.groei.org/prod/dataweb/generate.asp?i=2059&t=y&l=y&s=print_artikel.xsl

Maar je dreumes leert elke dag dingen bij en hij zal steeds beter in staat zijn om zich aan bepaalde regels te houden. Tegen de tijd dat je kind naar de kleuterschool gaat, beseft hij al veel beter wanneer iets goed of niet goed is.

Voor zijn derde levensjaar zal jij nog als het geweten van je dreumes functioneren. Maar je kunt in deze periode wel de ontwikkeling stimuleren van zijn vermogen om goed en slecht te onderscheiden, door hem goed en duidelijk de regels uit te leggen. Hierbij zul je merken dat hij zich daar niet altijd aan zal houden. Zijn nieuwsgierigheid naar de gevolgen van het omduwen van een glazen beeldje, zal het winnen van de angst dat zijn moeder boos op hem wordt.

Naar mijn idee begint de ontwikkeling dat iets niet mag als ze ruim een jaar zijn.
Het besef dat ze als ze wat verkeerd doen ook consequenties kan hebben en waarom, ontwikkelt zich pas tegen de kleuter leeftijd. Maar ze kunnen dan de consequenties nog steeds niet volledig overzien.

In principe leert een kind al tijdens zijn eerste levensjaar over goed en kwaad. Dit heeft nog niet echt met geweten te maken, maar wel met consequenties. Bijvoorbeeld als ik aan mama haar haren trek, wordt ze boos.

Degene die uitgebreid onderzoek gedaan heeft naar de vorming van het geweten, is Kohlberg (1969).
Hij onderscheidde bij de vorming van het geweten drie stadia.
In het eerste stadium (tot ongeveer 12 jaar) weet een kind dat hij/zij iets doet dat niet mag door de reactie van de mensen om hem heen, vader, moeder, juf etc. (belonen en staffen). Bijvoorbeeld als ik iemand pijn doe, vindt mama dat niet leuk; als ik mijn speelgoed opruim ben ik lief.
In het tweede stadium (van ongeveer 12- 18 jaar) kent het kind de waarden en normen en weet op basis daarvan of het wel of niet goed bezig is. Bijvoorbeed: Je mag niet spijbelen omdat je leerplichtig bent
In het derde stadium (vanaf 18 jaar) wordt een 'eigen' geweten gevormd. Er wordt nagedacht over ethische principes en deze wordt getoetst aan de algemeen geldende norm.

Tot een jaar of 7 reageren kinderen net als honden. Ze koppelen gedrag aan beloning of straf. Gebeurt er na een daad iets dat straf oplevert, dan moet je dat niet herhalen. Ze kennen wel het gevolg maar snappen nog lang niet waarom iets niet mag. Dit werkt ook omgekeerd. Levert iets een goedkeuring of traktatie op, dan moet je dat vooral vaker doen. Het waarom is dan nog lang niet bekend.

Pas rond het 8e levensjaar zie je dat kinderen zich bewust zijn van het waarom der dingen. Ze gaan zich dan ook inleven in het gevoel van de ander en krijgen begrip voor het gevolg van daden.

Dieren zullen nooit zover komen. Dieren blijven steken bij: wat levert het mij op. Geweten is het grote onderscheid tussen mens en dier.

Tot een jaar of vier (kan per kind natuurlijk wel verschillen) heeft een kind een extern geweten ( de ouders dus) vanaf een jaar of vier begint het een intern geweten te ontwikkelen. Ouders zeggen wel vaak dat hun kind "heel goed weet wat het doet" maar dat valt best mee, Een klein kind "weet "hooguit dat de omgeving reageert als het iets doet, maar een klein kind heeft nog niet echt het besef van goed en kwaad. Oorzaak en gevolg onderkennen kan trouwens best lang duren. Kinderen doen niet voor niets behoorlijk gevaarlijke dingen soms, ze kunnen gewoon nog niet overzien wat de consequenties van hun gedrag kunnen zijn.