Waarom gaat het onweren als het in Nederland een paar dagen warm is?

Om tot onweer te komen is er een combinatie van factoren nodig. Pas als die er zijn is het mogelijk dat het gaat onweren. Tijdens warme periodes worden die factoren langzaam opgebouwd, tot ze letterlijk een ontlading veroorzaken.

Onweer ontstaat in de koelere luchtlagen. Bij hitte warmt de lucht dicht bij de grond flink op, maar hoog in de lucht is de temperatuur vele malen lager. Op zo’n 10 kilometer hoogte kan het wel -50 graden zijn. Hoe warmer het aan de grond is, hoe meer en hoe hoger de lucht stijgt. Om tot onweer te komen moet de warme lucht tot een kilometer of 12 hoog komen. Maar voor onweer is er meer nodig dan dat de warme en koude luchtlagen met elkaar in aanraking komen.

Naast het contact tussen warme en koude luchtlagen is er ook vocht nodig. (...) Wanneer er veel vocht in de lucht is, kan dat verdampen, waardoor wolken ontstaan. Uit die wolken kan neerslag vallen, maar ook dat is geen garantie dat er dan ook onweer ontstaat. Wel is het vaak goed te merken als er onweer op komst is. Door de hoge luchtvochtigheid is het dan meestal erg benauwd. Ook het plotselinge opduiken van onweersbeestjes is een indicatie dat er waarschijnlijk onweer gaat losbarsten.

Daar is namelijk nog een factor voor nodig: elektrische lading. Die lading ontstaat als de warme, vochtige lucht snel opstijgt en een wolk vormt. Binnen zo’n wolk kan er zowel stijgende als dalende lucht aanwezig zijn. De grotere waterdruppels vallen dan naar beneden, maar de kleinere druppels blijven in de vorm van damp stijgen. Wanneer de stijgende damp en vallende regendruppels langs elkaar wrijven ontstaat er elektrische lading. Daardoor worden ontladingen mogelijk tussen de wolk en andere wolken of tussen de wolk en de aarde. Doordat de positieve en negatieve deeltjes elkaar proberen op te heffen is er een lichtflits als reactie te zien. Bliksem van een wolk naar de grond wordt verticale ontlading genoemd, van wolk naar wolk horizontale ontlading. De lucht zet daarnaast sterk uit en dat resulteert weer in geluid: het donder dat we horen. Het donderende geluid legt in 3 seconden een afstand af van ongeveer 1 kilometer. Het verschil in tijd tussen bliksem en donder geeft een indicatie voor de afstand tot het onweer.

Onweersbuien na warme dagen?
De onweersbuien, windstoten, hagel en regenval zijn mede een gevolg van de tropische temperaturen van de afgelopen dagen.

Hoe zit dat? Weerman Gerrit Hiemstra legt uit:
"De warme en vochtige lucht stijgt vanaf het aardoppervlak naar de bovenkant van de atmosfeer. Afgelopen dagen was het dicht bij de grond rond 30 graden, terwijl het bovenin de atmosfeer, zo'n 12 kilometer boven ons veel kouder was, rond -30. Bij zo'n groot temperatuurverschil van 60 graden kan warme en vochtige lucht zeer snel opstijgen en dan ontstaan felle buien."
Als er tegelijkertijd bovenin de atmosfeer veel wind staat, dan wordt de warme lucht vanaf de grond naar boven gezogen. Hiemstra: "Hoe krachtiger deze processen zijn, hoe krachtiger de warme en vochtige lucht opstijgt en hoe sneller het hoog in de atmosfeer terecht komt. Daardoor worden de buien ook krachtiger. Onderweg naar boven koelt de lucht af en daardoor condenseert de waterdamp en wordt vloeibaar water en nog hoger wordt het ijs. Bij dat proces komt energie vrij en dat versterkt nog eens het buienvormende proces. Hoe sneller en hoger de lucht kan stijgen en hoe meer waterdamp de lucht bevat, hoe groter de kans is op hagelstenen in de zomer."

Tot zover het citaat van de vakman in https://nos.nl/liveblog/2385650-zeven-gewonden-door-noodweer-in-leersum-elektriciteitsmasten-omgewaaid

Het proces waarbij de condensatie en ijsvorming in de opstijgende lucht energie vrijmaakt (denk maar aan het zichzelf tegenwerkende proces van het ontstaan van een ijsvloer op water, vroeger), dat proces werkt ook omgekeerd. Naast de stijgende lucht ontstaan (compenserende) dalende luchtkolommen, en daarin smelt ijs tot water (vallende grote hagelstenen smelten geheel of gedeeltelijk) en het water wordt onder de wolkenonderkant deels nog waterdamp (gas).
Die processen kosten veel warmte(energie), en daardoor wordt de opwarming die een pakket dalende (dichter wordende) lucht normaal zou ondergaan, tegengewerkt. De dalende en koudblijvende luchtkolom wordt dus voortdurend relatief zwaarder, en zo ontstaan zeer krachtige valwinden. Die valwinden moeten op de grond opzij ‘uiteenbarsten’ en daarbij waait plotsklaps van alles weg en om.
In de luchtvaartmeteo spreekt men van een ‘microburst’, en vliegtuigpassagiers ervaren het als een ‘luchtzak’ als ze door zo’n brede dalende slurf heen vliegen.