mogen sociotherapeuten tegen mijn moeder zeggen dat ik rook?

Alle beroepsbeoefenaren in de individuele gezondheidszorg (BIG-professionals)
hebben een beroepsgeheim. Professionals zonder eigen beroepsgeheim die bij de zorgverlening betrokken zijn - waaronder assistenten, maatschappelijk werkers en sociotherapeuten - hebben een afgeleid beroepsgeheim. Voor hen gelden dezelfde regels van het beroepsgeheim als voor BIG-professionals.

Het beroepsgeheim omvat alle gegevens die de ggzprofessional in de uitoefening van zijn beroep over de patiënt te weten komt, ook niet-medische zaken en zaken die de ggz-professional buiten de patiënt om te weten komt. Vanwege de zwijgplicht kan een patiënt zich in vertrouwen openstellen voor hulpverlening en met de ggz-professional soms zeer gevoelige of schaamtevolle gebeurtenissen en gevoelens bespreken. Hierdoor heeft de patiënt vrije toegang tot de gezondheidszorg zonder vrees dat vertrouwelijke informatie openbaar wordt gemaakt.

Maar het beroepsgeheim is niet absoluut. Er zijn situaties waarin de ggz-professional
zijn beroepsgeheim mag, moet en kan doorbreken. Wanneer bij hem een vermoeden bestaat dat de veiligheid van anderen, van de patiënt of van hemzelf in gevaar is, spant de ggz-professional zich in om te voorkomen dat dit daadwerkelijk gebeurt. Dat kan betekenen dat hij patiëntinformatie gaat delen met anderen en de zwijgplicht doorbreekt.

Ouder(s) van minderjarigen tot 16 jaar hebben medebeslissingsrecht voor de behandeling. Zij hebben recht op informatie en inzage in het dossier, wanneer dit gekoppeld is aan het medebeslissingsrecht voor de behandeling. Er bestaat een uitzondering op dit inzagerecht, namelijk wanneer de ggz-professional van
mening is dat de uitoefening van bepaalde rechten indruist tegen het belang van de patiënt.
Ben je 16 jaar of ouder, dan kan een ouder met gezag pas na gerichte toestemming van de minderjarige zelf bepaalde inlichtingen vragen aan de ggz-professional. De hulpverlener hoeft alleen informatie te geven wanneer de ouder daarom vraagt. Hij
verstrekt geen informatie wanneer dit de belangen van de minderjarige kan schenden.

Maar als van deze minderjarige vaststaat dat hij niet in staat is tot een redelijke waardering van zijn belangen terzake van de behandeling, dan komen alle patiëntenrechten de ouder(s) met gezag toe - tenzij de ggz-professional van mening is dat de uitoefening van bepaalde patiëntenrechten indruist tegen het belang van de patiënt.

Jouw vraag is dus niet rechtstreeks te beantwoorden, het hangt af van de omstandigheden.

Nee, dat mag niet. Of eigenlijk: in beginsel niet. Als cliënt/patiënt moet jij er vanuit mogen gaan dat met informatie die je vertelt tijdens gesprekken met je hulpverlener, vertrouwelijk wordt omgegaan. Naar de WBGO (wet op de geneeskundige behandelovereenkomst, waar in feite alle zorg die valt onder verantwoording van een arts (hier waarschijnlijk een psychiater) onder valt, ben je vanaf je 16e bevoegd om alleen - dus zonder medeweten van je ouders - medische beslissingen te nemen. Tot je 16e zijn je ouder hierin vertegenwoordiger en zou een arts of andere zorgverlener je ouders moeten informeren over zaken die van invloed kunnen zijn op beslissingen over je gezondheid, maar vanaf je 16e is dat niet meer aan de orde.

De KNMG geeft in een praktijkvoorbeeld over de informatieplicht van minderjarigen (wat in deze context dus gaat over kinderen van onder de 16 en niet onder de 18) zelfs als richtlijn dat wanneer het informeren van de ouders een goede behandelrelatie in de weg staat (bijvoorbeeld wanneer een minderjarige duidelijk aangeeft dat hij niet wil dat de ouders worden ingelicht) het niet informeren van de ouders valt onder 'goed hulpverlenerschap'. En dat gaat dus over jongeren van onder de 16. Vanaf 16 jaar is er al helemaal geen wettelijke reden om de ouders in te kunnen of mogelijk lichten.

Nu is het lastige dat jij in behandeling bent voor een psychiatrisch probleem, en dat je naar alle waarschijnlijkheid buiten een eventuele (dag?)opname om nog thuis woont. In een psychiatrische behandeling is het de gewoonte dat mensen uit de nabije omgeving van de cliënt ook betrokken worden bij de behandeling. Dat is vaak zelfs heel belangrijk. Mogelijk zijn er afspraken gemaakt over hoe jij het beste benaderd kan worden en zijn er ook gezamenlijke gesprekken. Het kan zijn dat jij in een eerder stadium akkoord bent gegaan met een bepaalde openheid in deze gesprekken. Stel dat jij - om een voorbeeld te noemen - verslaafd bent (geweest) aan andere middelen, dan kan het zijn dat het roken ter sprake komt als het erop lijkt dat je rookverslaving in de plaats is gekomen van je oude verslaving. Of wellicht zijn er bepaalde huisregels. Maar gezien je leeftijd mag jij in principe zélf beslissingen nemen over je behandeling én de informatie daaruit. Dus als jij niet wilt dat dit verteld wordt, dan mag dit niet zomaar verteld worden.

Maar houd jezelf niet voor de gek: je moeder ruikt het heus wel als je rookt. Ze komt er dus hoe dan ook wel achter.