de winkel waar ik werk gaat iedere zondag open, kunnen ze mij verplichten om mee te doen aan koopzondag?

In jouw geval, in principe niet.

Zoals ik uit je verhaal begrijp heb je een vast arbeidscontract dat nu 6 jaar geleden is afgesloten onder toen geldende voorwaarden. In die voorwaarden is vastgelegd dat je eenmaal per maand op een (koop)zondag beschikbaar bent onder voorwaarden van vervangende vrije tijd of directe beloning, alles volgens CAO.
Daarmee is zowel je werkgever als jijzelf akkoord gegaan.

CAO's worden één of tweejaarlijks opnieuw vastgesteld en bepalen in hoofdlijnen de arbeidsvoorwaarden en beloningstabellen voor werknemers en werkgevers. Daarbij wordt altijd uitgegaan van de basis, een 36-,38- of 40- urige werkweek die loopt van maandag t/m zaterdag, waarbij voor de zaterdagen dan meestal een bijzonder beloningsregime geldt. (meestal een loontoeslag van 50%).

Zondagen (en (nationale) feestdagen) zijn altijd bijzondere dagen waarop de werknemer niet tot werken verplicht kan worden tenzij de aard van het beroep zoiets verlangd. (Denk daarbij aan ziekenhuispersoneel, medewerkers openbaar vervoer, vol-continu diensten enz.)

Er zijn dus uitzonderingen maar die zijn beroeps gerelateerd. In die gevallen voorziet de CAO dan ook voor goede compensatieregelingen.

Een werkgever mag vanuit een geldende CAO niet zomaar een werknemer verplichten om voortaan ook maar op de zondagen arbeid te verrichten.

Als hij dat al wil dan zal hij onder CAO met de werknemer een nieuw arbeidscontract moeten afsluiten, met inachtneming van het vaste karakter van het lopende contract en de rechten die je daaruit hebt!
Het gaat dan om wijziging van de arbeidsvoorwaarden en daar hoef je niet aan mee te werken.
Je lopende contract moet hij dan blijven respecteren en mag op die gronden niet ontbonden worden.
Je motivatie, je gezinsleven, is een sterk argument om niet mee te gaan in de wensen van je werkgever en biedt je voldoende bescherming in het geval dat de werkgever onaangename maatregelen wil nemen.

Nee, de werkgever kan je niet verplichten tot het werken op zondag. De detailhandel is uit de aard van de zaak geen bedrijfstak die volcontinu moet opereren (m.a.w., open op zondag is een keuze), in tegenstelling tot bijvoorbeeld het openbaar vervoer of de brandweer. Ook als er in de CAO het een en ander is geregeld, dan nog kun je als individu bezwaar maken. Zie de uitspraak van de rechtbank Rotterdam over een zaak uit 2006, aangespannen door een werkneemster van de Bijenkorf, zaaknummer 635923. Hieruit blijkt dat zelfs wanneer volgens de CAO een werknemer verplicht kan worden tot het werken op zondag dit niet automatisch leidt tot een daadwerkelijke verplichting als de werknemer niet een individueel akkoord heeft gegeven.
Tot zover de feiten.

Dan de opmerkingen over collegialiteit. Het is natuurlijk idioot dat wie het verworven recht van zondagsrust wil handhaven niet collegiaal zou zijn. Eerder valt het werknemers aan te rekenen dat zij deze verworven rechten op het spel zetten door klakkeloos akkoord te gaan met het werken op zondag. Er is in het nog niet zo grijze verleden hard gestreden voor dit recht. Wie op zondag werkt en jaloers is op wie niet op zondag werkt, moet niet zijn of haar collega erop aankijken, maar zichzelf en de werkgever. Voor dit soort inzichten is een beetje historisch besef nodig. Bij wie dit ontbreekt: verdiep je eens in het principe "divide et impera", oftewel "verdeel en heers".

Ook de opmerkingen dat de werkgever je toch wel kan dwingen raken kant noch wal. Alleen hebben maar weinig werknemers de moed om tegen werkgevers in het geweer te komen en de stap naar een advocaat te zetten. Dat wekt weerstand op en kost wat geld, maar de resultaten kunnen heel bevredigend zijn. Je kunt trots zijn als je opkomt voor je rechten.

Wat de verstoorde relatie met je werkgever betreft: die zou dan geheel en al te wijten zijn aan de werkgever. Als de werkgever of collega's er moeite mee hebben dat jij je rechten opeist, zijn zij onredelijk.

Ik spreek deels uit eigen ervaring: ik wilde minder werken en kreeg toen inderdaad een slechte relatie met mijn werkgever. Dat heeft wat stress opgeleverd, maar uiteindelijk heeft hij moeten accepteren dat ik de zaak heb gewonnen. Ik heb daar toen nog een paar jaar met plezier gewerkt. Zoiets hoeft dus helemaal niet verkeerd af te lopen.