Mag de gemeente mijn omgeving bellen?

Als er een vermoeden is van (bijstands)fraude, dan kan en mag de sociale recherche allerlei onderzoeksmethoden gebruiken. Tegenwoordig wordt veel digitaal onderzoek gedaan, door bijvoorbeeld het bijhouden van Marktplaats-activiteit, maar er kan ook een buurtonderzoek ingesteld worden.

In dit geval lijkt mij dat dat nog niet zo'n vaart loopt, aangezien jij net een aanvraag hebt gedaan. Hoewel ook een aanvraag (of de informatie die daarbij wordt verstrekt) frauduleus kan zijn, is er in elk geval op dit moment nog geen sprake van schade. Er is aan jou nog geen - al dan niet terechte - uitkering toegekend.

Daarbij heb jij de gevraagde informatie (onder meer rekeningafschriften) open en compleet overlegd. Zoals je het beschrijft, heb je niet je best gedaan om iets te verbergen. Als er dan al vragen zouden bestaan over bepaalde gegevens, zal men eerst vragen aan JOU zal stellen. Niet aan de mensen om je heen.

Maar als er geen vreemde transacties zijn geweest de laatste tijd, waarin je bijvoorbeeld geld naar vrienden 'weggesluisd' hebt (of LIJKT te hebben) dan is er geen enkele reden waarom er verder onderzoek gedaan zou worden. Het is niet zo dat de Sociale Dienst elke kassabon en transactie gaat checken: er wordt pas onderzoek gedaan wanneer daar een aanleiding voor is. Stel dat jij een maand geleden nog 10.000 euro op je rekening had staan en afgelopen vrijdag stond er wonder boven wonder nog maar 3000 euro op, dán wordt dat natuurlijk wel uitgezocht. Maar als je nooit boven de vermogensgrens hebt gezeten (voor alleenstaanden 5850 euro) en je ook de laatste tijd geen 'vreemde' inkomsten hebt gehad, of gewoon reguliere inkomsten die de noodzaak van een Bijstandsuitkering zouden opheffen, dan is er geen enkele reden waarom iemand van de gemeente je buren en kennissen zou gaan contacteren. En zijn er dus wél vragen, dan zal men allereerst aan jou vragen om één en ander te verduidelijken.

Het lijkt me nogal inefficiënt om de sociale recherche in te schakelen bij iemand die nog geen eens een uitkering ontvangt, men zal eerder gewoon geen uitkering toekennen tot jij voldoende hebt aangetoond dat je daar recht op hebt. Maar dat zal ook alleen gebeuren wanneer er een duidelijke aanleiding voor is.