wanner mag de politie mij aanhouden?

"Burgers die een persoon die een misdaad of een overtreding begaat op heterdaad betrappen, mogen deze persoon aanhouden zonder daarbij onnodig geweld of wapens gebruiken. Als niet aan die voorwaarde wordt voldaan, dan maken zij zich schuldig aan eigenrichting, wat wel strafbaar is. Het zogeheten burgerarrest volgt uit artikel 53 van het Wetboek van Strafvordering.


Artikel 53 [Sv]

In geval van ontdekking op heeter daad is ieder bevoegd den verdachte aan te houden.

Dit artikel moet overigens samen worden gelezen met art. 128 van het Wetboek van Strafvordering, dat definieert wanneer er sprake is van ontdekking op heterdaad. De bespreking van dit artikel volgt hieronder. Verder moet er een verdenking bestaan dat de aan te houden persoon verdachte is in de zin van art. 27 Sv, dat wil zeggen een redelijk vermoeden van schuld dat die persoon het feit begaan heeft. Dit moet uit feiten en omstandigheden blijken.


Artikel 128 [Sv]

Ontdekking op heeter daad heeft plaats, wanneer het strafbare feit ontdekt wordt, terwijl het begaan wordt of terstond nadat het begaan is.
Het geval van ontdekking op heeter daad wordt niet langer aanwezig geacht dan kort na het feit der ontdekking."

Dit mag dus als je een overtreding of misdrijf begaat, maar dan moet je wel overgeleverd worden aan de politie.

Toegevoegd na 1 minuut:
Een agent buiten dienst staat gelijk aan een burger in dit geval.

Iedere burger mag mensen aanhouden bij het constateren van een strafbaar feit. Diegene moet daarna wel de politie waarschuwen en je overdragen aan de politie als deze gearriveerd zijn.

Een politieagent is 24 uur per dag opsporingsambtenaar. Maakt niet uit of de agent op dat moment in dienst is of niet. Deze agent mag je dus ook in vrije tijd staande houden en zo nodig aanhouden.

In je vraag heb je het over aanhouden, in de omschrijving over staandehouden. Dat zijn twee heel verschillende dingen: aanhouden is een ander woord voor arresteren, oftewel iemand (tijdelijk) zijn of haar vrijheid benemen. Als je wordt aangehouden wordt dit altijd duidelijk te kennen gegeven ("je bent bij deze aangehouden") en moet je mee naar het bureau.

Bij een staandehouding wordt je kort staande gehouden, letterlijk. Je wordt dus gevraagd om even te blijven staan. Daarbij vraagt de opsporingsambtenaar je naar je legitimatie en worden er eventueel andere vragen gesteld. Bijvoorbeeld wanneer je je verdacht gedraagt, of wanneer je wordt beboet of gewaarschuwd vanwege een begane overtreding. Het is mogelijk om na een staandehouding alsnog te worden aangehouden (men vraagt je bijvoorbeeld om je legitimatie en daardoor blijkt dat jij de verdachte bent waar ze op dat moment naar op zoek waren) maar het zijn wel twee heel verschillende dingen.

Voor het beantwoorden van de vraag maakt het eigenlijk niet uit: een agent of andere opsporingsambtenaar kan en mag 24/7 zijn of haar taak uitoefenen. Dat is namelijk de bevoegdheid die hoort bij hun ambt en dat staat los van de vraag of ze op dat moment dienst hebben of niet. Een agent wordt zelfs geacht om ook buiten diensttijd op te treden wanneer dit nodig is. Bijvoorbeeld bij grove overtredingen, gevaarlijke situaties, misdrijven of wanneer er eerste hulp verleend moet worden na een ongeval. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat een agent iemand dronken over de snelweg ziet slingeren en bij zichzelf denkt: "niet mijn probleem, ik ben vrij. Waar zit de eerstvolgende afrit?"

Kleinere overtredingen zal een agent buiten dienst waarschijnlijk laten gaan, zeker buiten zijn of haar eigen regio. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze niet mógen ingrijpen: het ambt blijft ook buiten diensttijd gewoon van kracht.