Mag een koning of koningin echt gratie geven? En gebeurt dat wel eens?

Ja, in een groot aantal landen heeft het staatshoofd krachtens (grond)wet (in)direct het recht tot het verlenen van gratie. Dit beperkt zich dus niet alleen tot een koning of koningin, maar ook bijvoorbeeld een president of gouverneur (USA).

Jazeker. Enkele weken geleden is er in België zelfs nog wat commotie geweest omdat bleek dat koning Albert II veel meer gratie geeft aan Franstaligen dan aan Nederlandstaligen gevangenen (iets in de grootte orde 5x zo vaak dacht ik).

In Nederland mag koningin Beatrix gratie verlenen. Dit gebeurt af en toe, maar niet regelmatig.
In andere landen mag het staatshoofd(koning, president, sultan e.d.) meestal ook gratie verlenen. Hoe vaak dit voorkomt, verschilt per land.

Gratie is vermindering, verandering of kwijtschelding van een straf of maatregel die door de rechter is opgelegd. Gratie wordt alleen verleend als het bijdraagt aan een rechtvaardige, menselijke en doelmatige uitvoering van de straf. Gratie is mogelijk als de straf van de veroordeelde onherroepelijk is. Dit betekent dat er geen mogelijkheid meer is voor de veroordeelde om in beroep te gaan. Gratie is geen vorm van herberechting of beroep, er wordt niet opnieuw gekeken naar de uitspraak van de rechter.

Gratie onder voorwaarden
Soms wordt gratie verleend onder voorwaarden. Een voorwaarde kan bijvoorbeeld zijn dat degene die gratie krijgt, een taakstraf verricht. Als niet aan de voorwaarde wordt voldaan, kan het gratiebesluit worden teruggedraaid.

Verlening van gratie
Gratie wordt verleend door Hare Majesteit de Koningin bij Koninklijk Besluit na advies van de rechter en de minister van Veiligheid en Justitie. Alle voorstellen tot gratieverlening worden persoonlijk voorgelegd aan de koningin.

Een belangrijke taak van de Koningin is het ondertekenen van wetten en koninklijke besluiten. Een probleem ontstaat als het staatshoofd dit zou weigeren. Tijdens de regering van Koningin Juliana heeft dit gespeeld in verband met de gratieverlening aan Duitse ter dood veroordeelde oorlogsmisdadigers. Dit heeft echter nooit tot een constitutionele crisis geleid.

Via deze link wordt het erg duidelijk uitgelegd (filmpje):
http://www.youtube.com/watch?v=IwDNhX6tmEo