Waarom heet een trouwboek een boterbriefje ?

Vroeger, toen de boter op de bon was, konden alleen getrouwde stellen (gezinnen dus meestal) bonnen voor boter krijgen. Dacht ik.

Ik was (zo) benieuwd naar het antwoord dat ik naar wikipedia vloog. Daar vond ik al met al drie (mogelijke) verklaringen:

Het boterbriefje is de schertsende naam voor de huwelijksakte of het trouwboekje.

Een boterbriefje halen wil zeggen dat iemand gaat trouwen. De uitdrukking geeft aan dat het huwelijk in wezen niet meer is dan 'n "papiertje".

Er zijn twee mogelijke verklaringen van de naam:

Het boterbriefje was van oorsprong een bewijs dat men ontheffing had, om in de vastentijd melkproducten te gebruiken. In dat licht bezien, is een boterbriefje een teken dat men iets mag doen wat men zonder niet mag doen.
Het begrip zou uit de Eerste Wereldoorlog dateren. Nederland deed weliswaar niet mee aan de oorlog, maar verkocht aan de legers van beide partijen vele goederen. Hierdoor, en door het feit dat vele jonge mannen werden gemobiliseerd, ontstond er gebrek aan goederen. Toen al werd het bonnensysteem ingevoerd, dat later in de Tweede Wereldoorlog opnieuw werd gebruikt. In de Eerste Wereldoorlog kon je meer boterbonnen krijgen als je kinderen had. Om dat aan te tonen moest je het trouwboekje, waarin de kinderen stonden aangetekend, meebrengen. Op die manier zou een verband tussen beide papieren bestaan.

F.A. Stoett vermeldt dat boterbrief voor de grap werd gebruikt voor een bepaald soort "aflaatbrieven". Deze brieven gaven vergunning om tijdens de vastendagen boter, kaas, eieren en vlees te eten. Boterbrief is een leenvertaling van het Latijnse literae butyricae (het Latijn leende het woord butyrum ('boter') uit het Grieks). Later werd boterbriefje ook gebruikt om grappend naar de huwelijksakte te verwijzen: een vergunning om te trouwen. Ook andere officiële stukken (een akte, een belastingbiljet of een rekening) konden boterbriefje genoemd worden.

Boterbriefje komt sinds het begin van de twintigste eeuw in deze betekenis voor. Het woordenboek van Koenen (1912) vermeldt: "scherts(ende) benaming van een officieel stuk: belastingbiljet, trouwbewijs". Volgens het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands komt in Boeventaal (een boek over het Bargoens, uit 1906) het woord boterpapiertje al voor in de betekenis 'huwelijksakte'.

Een boterbriefje halen is eigenlijk een grapje dat ergens in het begin van de twintigste eeuw is ontstaan voor een bepaald soort "aflaatbrieven". Deze brieven gaven vergunning om tijdens de vastedagen boter, kaas, eieren en- of vlees te eten. Boterbrief is een leenvertaling van het Latijnse literae butyricae (het Latijn leende het woord butyrum ('boter') uit het Grieks). Later werd boterbriefje ook gebruikt om grappend naar de huwelijksakte te verwijzen: een vergunning om te trouwen. Ook andere officiële stukken (een akte, een belastingbiljet of een rekening) konden boterbriefje genoemd worden.

Volgens het woordenboek van Koenen (1912) is de betekenis van dit gezegde: scherts(ende) benaming van een officieel stuk: belastingbiljet, trouwbewijs".