Was de oorlog in Joegoslavië te vermijden?

De oorlog in Joegoslavië vindt haar oorsprong in de tijd na de 2 Wereldoorlogen. Na WO1, in 1918, wordt door het samengaan van het Koninkrijk Servië enerzijds en de Staat SHS anderzijds het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen gevormd. De kiem voor latere conflicten is meteen gelegd, omdat Servië voor een eenheidsstaat pleit terwijl Kroatië meer ziet in een federatie. Servië drijft haar zin door.

Na de 2e Wereldoorlog belandt Joegoslavië aan het Oostelijke deel van het ijzeren gordijn. De communisten, sinds 1945 aan de macht, riepen in 1946 na de verkiezingsoverwinning de Federale Volksrepubliek Joegoslavië uit. Staatshoofd werd Ivan Ribar, maar de werkelijke macht lag bij Josip Tito, die in 1953 het ambt van staatshoofd op zich nam.

Als president voor het leven voerde Tito een dictatoriaal bewind, dat hem in staat stelde onrust te onderdrukken en politieke tegenstanders voor tientallen jaren de mond te snoeren. Na de dood van Tito leidden ideologische en vooral etnische spanningen tot gewelddadige confrontaties: zijn levenswerk bleek daar uiteindelijk niet tegen bestand. Vanaf 1986, het jaar waarin het nationalisme in Servië de overhand kreeg, dreven de verschillende republieken uit elkaar. In de jaren '90 leidden de eeuwenoude tegenstellingen tussen Serviërs, Albanezen, Kroaten en Bosniërs tot het uiteenvallen van de Joegoslavische statenbond.

Bij de verkiezingen in 1990 in deelrepublieken wonnen de nationalisten overal. Net op dit moment, toen de spanning op het hoogste punt was, zou bovendien de Kroaat Stipe Mesic de Serviër Borisav Jović als president van Joegoslavië moeten vervangen. Joegoslavië stond op springen. Diverse onafhankelijkheidsverklaringen en de reacties vanuit de hoofdstad hierop vormden toen het startschot voor de Joegoslavische oorlogen van de jaren 90.

Samenvattend: ja, de oorlog was te vermijden geweest, maar alleen ver in het verleden. In 1918 of na 1945 had er gekozen kunnen worden voor autonomie voor de rivaliserende bevolkingsgroepen. Onder Tito leefden deze groepen schijnbaar vreedzaam naast elkaar, maar onderlinge spanningen zijn er altijd geweest. Na zijn dood en na de val van het ijzeren gordijn wakkerde het gevoel van nationalisme aan en groeiden de tegenstellingen tussen de bevolkingsgroepen. Omdat staatshervormingen in de periode 1946-1980 niet plaatsvonden was er in de jaren 90 geen redden meer aan en was de oorlog in die zin niet te vermijden.

Meer hierover kun je lezen via de gegeven links.