Wie is de bedenker van de rationele keuzetheorie?

Van de rationele keuzetheorie is geen specifieke bedenker bekend. De theorie is de meest voorkomende sub-stroming binnen de handelstheorie en ontstond als een economische beslissingstheorie waarmee wetenschappers zich al in de oudheid mee bezig hielden. De handelingstheorie is een filosofische beschrijving van gedrag, gebaseerd op de gevolgen van een wisselwerking tussen individu en situatie. De mens kan keuzes baseren op basis van egoïsme, moraliteit of rationaliteit.
De Griekse filosoof Aristoteles bestudeerde reeds in zijn werken Politiek en Ethiek het keuzegedrag met de vraag of bezit in particuliere handen beter was dan in publieke handen, of een vrije markt het meest oplevert voor de maatschappij als geheel.
De Britse filosoof en econoom Adam Smith wordt vaak gezien als de grondlegger van de economie maar zijn theorieën zijn gebaseerd op de reeds van oudsher bestaande rationele keuzetheorie. Zijn ideeën bouwen hoofdzakelijk voort op werken van zijn voorgangers en tijdgenoten, die zich weer beriepen op eeuwenoude wijsheden van de rationele keuzetheorie en het toepassen ervan op moderne omstandigheden.
De uitdrukking van Smith: ‘alsof een onzichtbare hand’, wordt als metafoor gebruikt. Ze stelt dat de handelingen van de talloze individuen, die alleen hun eigenbelang dienen, op de een of andere manier gerangschikt worden én dat het totaal resultaat goed is voor iedereen.
Op de rationele-keuzetheorie zijn flinke kritieken gekomen. Een van de vele critici is Amartya Kumar Sen, een Indiaas filosoof en econoom, bekend door zijn werk Poverty and Famines over honger, de mechanismen achter armoede en de welvaartstheorie.
De econoom Mancur Olson jr kritiseert Self-Interest Theory in zijn boek The Logic of Collective Action door het “prisoner’s dilemma” uit te werken. Hij toont aan dat individueel rationeel handelen niet altijd leidt tot een collectief gunstigste waarde.
De kritiek is vooral de gedachte dat bij een rationele keuze de persoon niet al de mogelijkheden kan kennen en daarom geen goede afweging kan maken. Een individu houdt ook rekening met zijn omgeving bij het maken van keuzes.