Is het mogelijk om een nieuwe maatschappij te vormen waarbij de politieke stromingen dan ook echt het midden zijn?

Ja, zo'n maatschappij zou je kunnen vormen. Met wat fantasie zou je de pacificatiepolitiek ten tijde van de verzuiling kunnen beschrijven als een situatie waarin "het midden" het beleid bepaalde. De verzuiling ontstond in Nederland aan het eind van de negentiende eeuw en duurde tot het einde van de jaren 60 van de twintigste eeuw. Iedereen hoorde in die tijd tot een "zuil", een stroming in de samenleving waar men zelden buiten trad.

Er waren drie zuilen (een katholieke, een protestantse en een socialistische zuil) en de "rest" hoorde tot de algemene, de liberale zuil, al waren de liberalen tegen de verzuiling. Men ging naar een school van zijn zuil, men ging naar de verenigingen van zijn zuil, men keek alleen naar de televisieomroepen van zijn zuil en men trouwde met iemand van zijn zuil. Contact en samenwerking tussen de leden van de zuilen was er nauwelijks.

In de politiek was het echter onmogelijk om niet samen te werken: het land zou onbestuurbaar zijn. Daarom ontstond de pacificatiepolitiek: op het hoogste niveau werd er wel samengewerkt door (de leden van) de zuilen. Alleen zo kon er beleid worden ontwikkeld en kon de Nederlandse samenleving voortbestaan. "Het midden" bestond dus niet echt, maar het beleid was steeds een compromis tussen de verschillende zuilen, waarschijnlijk vergelijkbaar met het beleid dat één middenpartij met een absolute meerderheid ook zou hebben ontwikkeld.