aan wie hebben wij de staatschuld?

De overheid financiert zijn (staats)schuld door obligaties te drukken. Dat zijn schuldpapieren, waarop de overheid een vaste rente betalen. Na een bepaalde periode, die kan oplopen tot dertig jaar, wordt deze schuld afgelost. Deze obligaties worden gezien als een veilige belegging. Tot voor kort was het daarom geen enkel probleem deze obligaties aan de man te brengen. Sinds de kredietcrisis raken overheden hun obligaties minder makkelijk kwijt. Deze week bleek dat zelfs de oerdegelijke Duitse obligaties moeilijk te slijten zijn.

Dat komt slecht uit, want door de kredietcrisis nemen de staatsschulden alleen maar toe. Overheden hebben miljarden nodig om hun banken te steunen. Het begrotingstekort zal bovendien snel toenemen door de recessie. De verwachting is dat alle overheden ter wereld dit jaar voor 3 biljoen (3.000 miljard) dollar aan nieuwe obligaties moeten uitgeven, drie keer zoveel als normaal. Het is de vraag of er voldoende investeerders zijn om al deze schuldpapieren op te kopen. In deze crisis heeft niemand veel geld over.
De investeerders zijn op de eerste plaats de pensioenfondsen die hun overschotten op een veilige manier moeten beleggen. Daarna komen de banken en tenslotte bedrijven en particuliere beleggers. Deze laatste kopen via de banken.
Daar de rente op de kapitaalmarkt op dit moment laag is, is veel kapitaal is de afgelopen maanden gevlucht van aandelen naar veiliger obligaties. Hierdoor neemt de koers van de obligaties toe en het rendement af. Overheden hoeven op nieuw uit te geven obligaties een lagere rente te betalen. Dat is dan weer gunstig.
Dat wil echter niet zeggen dat er voldoende animo is alle nieuw uit te geven obligaties te kopen, met die rente. Het aantal obligaties dat op de kapitaalmarkt wordt verhandeld, staat in geen verhouding tot het aantal dat bij een uitgifte moet worden verkocht. Het wordt dus even spannend.
Omdat de aflossing en de rente met belastinggeld moet worden betaald, zou je kunnen stellen dat we de staatsschuld aan ons zelf hebben. Een rare gedachte, maar het net als met een huishoudboekje; als je meer uitgeeft dan er in komt, kom je in het rood te staan.