Waarom en wanneer is ervoor gekozen om Den Haag als regeringsstad te hebben?

Uiteindelijk komt dat door de beslissing van Willem I:

Daarvoor moeten we terug naar Lodewijk Napoleon, die in 1806 de eerste koning van Holland werd. Hij riep Amsterdam tot hoofdstad uit, ondanks dat Den Haag (toen al) de staatsinstellingen ‘in huis’ had. Lodewijk Napoleon vond dat Amsterdam de status van hoofdstad verdiende omdat het een echte wereldstad was, in ieder geval veel belangrijker dan het dorpse Den Haag. Hij liet het stadhuis op de Dam ombouwen tot koninklijk paleis en nam er zijn intrek. Aan de heerschappij van Lodewijk Napoleon kwam een einde in 1810. Willem I werd in 1815 de nieuwe koning. De regering en de nieuwe koning vestigden zich definitief in Den Haag. Het zou eigenlijk logisch zijn geweest als Willem I en de zijnen ook hadden besloten om de status van hoofdstad toe te kennen aan Den Haag. Maar dat gebeurde niet. Den Haag had en behield het regeringscentrum, terwijl Amsterdam hoofdstad mocht blijven. Zo hadden ze ieder wat.
Geld heeft hierbij trouwens ook een rol gespeeld. Het is bijvoorbeeld bekend dat staatsleningen vooral door Amsterdammers werden gefinancierd.

In veel landen is de grootste stad van het land tevens het regeringscentrum. Dat geldt bijvoorbeeld voor Londen, Rome, Madrid, Parijs en tegenwoordig ook weer Berlijn. In Nederland ligt dat anders. Amsterdam is onbetwist de 'hoofdstad'. Maar de regering zit in Den Haag, al sinds het einde van de zestiende eeuw.

Residentie van de Hollandse graven
De voornaamste reden is dat de graven van Holland in de dertiende en veertiende eeuw 'Die Haghe' uitbouwden tot hun belangrijkste residentie. De woeste gronden in de omgeving maakten deze plek tot een aantrekkelijke plaats om gasten te ontvangen: hier kon naar hartenlust worden gejaagd. Toen hier eenmaal een volwaardig hof was ontstaan - met de 'Grote Zaal' (Ridderzaal) als stralend middelpunt - was dit ook de logische vestigingsplaats voor allerlei Hollandse bestuursorganen.

Staten-Generaal en Staten van Holland
In de jaren van de Opstand (1568-1648) groeide Holland uit tot de kern van de nieuwe Republiek. In Den Haag vergaderden niet alleen de Staten van Holland, maar ook de Staten-Generaal, het bestuurslichaam van alle zeven provinciën bij elkaar.

Franse tijd
In de Franse tijd werd Nederland korte tijd bestuurd vanuit Utrecht en Amsterdam, maar toen in 1815 het Koninkrijk der Nederlanden tot stand kwam, kreeg Den Haag zijn oude functie van regeringscentrum weer terug. Tot de Belgische afscheiding van 1830 moest het die status overigens delen met Brussel.

Democratie
Tussen 1848 en 1919 ontwikkelde de Nederlandse monarchie zich tot een volwaardige democratie, met stemrecht voor alle mannen en vrouwen. Tijdens de Duitse bezetting (1940-1945) werd deze democratische staatsvorm vervangen door een autoritair systeem. Maar ook toen bleef Den Haag regeringscentrum.