wat zijn kenmerken van sprookjes?

Een sprookje is een meestal tamelijk kort en over het algemeen episch verteld traditioneel volksverhaal dat speelt op een onbepaalde plaats in een onbepaald verleden en vaak opent met de woorden: "Er was eens...". Niet zelden keren we terug naar een onbestemd feodaal tijdperk.[1] Daarnaast is het sprookje veelal voorzien van een literair motief. In een of andere vorm komen ze bij vele volkeren, verspreid over de hele wereld, voor. Vaak hebben sprookjes uit verschillende werelddelen vergelijkbare elementen. Het woord sprookje is afgeleid van het middeleeuwse woord 'sproke' dat verhaal of vertelling betekent.

Sprookjes behoren tot een zeer oud literair genre. Hoewel ze oorspronkelijk als "sproken" bedoeld waren als vertellingen voor volwassenen, die op deze manier via de orale traditie verhalen die meestal niet werden opgeschreven meekregen (het grootste deel van de bevolking leerde niet lezen of schrijven), zijn het tegenwoordig vooral "sprookjes", verhalen voor kinderen waarin hen spelenderwijs iets over het leven bij wordt gebracht, en met een zekere moraal.

Als genre op zich is het sprookje het nauwst verwant aan de fabel. In iets mindere mate is het ook verwant aan de legende, mythe en de sage.

De personages in een sprookje zijn altijd symbolen. Schoenlappers, molenaars, wezen, dommeriken staan symbool voor de gewone mens. Koningen, koninginnen, prinsen en prinsessen vertegenwoordigen de mens zoals hij zou willen zijn: mooi en machtig. Feeën kunnen de gewone mens helpen zich te verheffen uit zijn uitzichtloze situatie, boze tovenaars zullen dat proberen te verhinderen. Sprookjes leren ons vaak dat elke mens, als hij maar geluk, wijsheid of goedheid heeft, kan slagen in het leven.
Wanneer in een sprookje de helden een opdracht moeten volbrengen, gaan ze op reis. Dit staat symbool voor de verschillende stadia in het leven waarbij de mens telkens het oude achterlaat en een stap zet in de richting van het nieuwe, het onbekende. In sprookjes wordt vaak een wijsheid doorgegeven die van pas komt bij de overgangsriten.

Bovenal geldt de levensles dat het goede wordt beloond en het kwade bestraft. In het sprookje geeft de mens uiting aan zijn verlangen naar een betere wereld
.

Dat ze niet waar zijn, dus het is niet echt gebeurd.
Ze zijn aan de fantasie van de mens ontsproten.

"Er was eens...." De openingsformule is heel toepasselijk, want één van de belangrijke kenmerken van een sprookje is dat de gebeurtenissen zich doorgaans afspelen in een onbestemd verleden op een onbepaalde plaats. De hoofdrolspelers in de sprookjes zijn fictieve personen die slechts bij uitzondering een gefixeerde naam meekrijgen (zoals Doornroosje, Sneeuwwitje, Klein Duimpje, Hans en Grietje, Roodkapje, Assepoester).

Kenmerkend voor veel sprookjes is voorts dat de helden tijdens hun avonturen geconfronteerd worden met bovennatuurlijke tegenstanders (tovenaars, reuzen, duivels, draken, heksen e.d.) en allerhande vormen van toverij.

Een laatste kenmerk van het sprookje is de veelvuldig voorkomende 'drieslag': een herhaling in drieën die oploopt tot een climax (bijv. drie beproevingen).
De meeste kenmerken die zojuist zijn besproken, gelden eigenlijk vooral voor het zogenaamde wondersprookje, één van de meest favoriete sprookjessoorten.

Maar binnen het genre van de sprookjes bestaan meer subgenres. Hier komen we de haast overbekende verhalen tegen: Hans en Grietje, Klein Duimpje, de Gelaarsde Kat, de Prinses op de Erwt, Tafeltje Dek Je en dergelijke.

Kenmerkend voor het legendesprookje is dat de held op zeker moment een ontmoeting heeft met een bijbels personage. Het novellesprookje is vooral een spannend avonturenverhaal, en kenmerkt zich door het ontbreken van magische of bovennatuurlijke elementen. Het kenmerk van het domme duivel-sprookje is de confrontatie van de held met een mensenetende reus.

Lees verder in de bron:

Sprookjes beginnen met "Er was eens...." en eindigen vaak met "En ze leefden nog lang en gelukkig". In sprookjes gebeuren de meest onwaarschijnlijke dingen met het grootste gemak en die dingen worden ook niet verklaard. Sprookjes prikkelen je fantasie.