Is het woordje 'toe' een Nederlands of enkel een Vlaams woord?

In Vlaanderen gebruikt men het in de betekenis van 'dicht'. Bijvoorbeeld: 'Doe eens de deur toe.' Ik heb het echter nog nooit horen gebruiken door een Nederlander.
Ik bedenk net dat 'toe maar' of 'daar nog aan toe' Nederlands is, maar wordt toe ook in de betekenis van 'dicht' gebruikt?

Goeievraagstell

6 jaar geleden

in: Taal

5.1K

5.1K keer bekeken

Geef jouw antwoord

Antwoorden (3)

Gewoon een Nederlands woord.
Van Dale: de deur is toe

Toegevoegd op 29 januari 2019 13:08: bron

Bronnen:

SimonV

6 jaar geleden

Hoewel toe Standaardnederlands is, is het voor veel Nederlanders geen bekend woord meer in de betekenis van dicht of dichtdoen. Veelal wordt dit woord in die betekenis niet meer gebruikt of als ouderwets* ervaren.
Daarnaast wordt in het gehele taalgebied "toe" voor andere betekenissen gebruikt. Denk aan "wij gaan daar naar toe". Dus in de betekenis van heen. Of hij zit met zijn rug naar de openhaard toe.

Dus ja het woordje is ook Nederlands, maar inderdaad zoals je opgemerkt heb en ik het zelf ook ervaar niet meer zo voorkomend als in Vlaanderen (in de betekenis dicht).

* https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1862/toedoen_dichtdoen/
"Toedoen / dichtdoen
Vraag
Zijn werkwoorden met als eerste deel toe ('dicht'), zoals toedoen, toeklappen en toebinden standaardtaal?
Antwoord
Ja, zulke werkwoorden zijn standaardtaal in het hele taalgebied, maar ze worden vaker in België dan in Nederland gebruikt. Werkwoorden als toedoen, toeklappen enzovoort komen in België vooral voor in gesproken taal en informele geschreven taal. In Nederland worden zulke werkwoorden als vrij ouderwets beschouwd. Samengestelde werkwoorden met dicht (bijvoorbeeld dichtdoen, dichtklappen) zijn in het hele taalgebied heel gebruikelijk."

--Persoonlijk wordt het voor mij helemaal duidelijk als je toe gaat gebruiken in een werkwoordcombinatie (alle vormen ken ik enkel met dicht):--

"Toe wordt ook gebruikt als eerste deel in samengestelde werkwoorden als toebinden, toebranden, toedrukken, toehouden, toeknijpen, toemaken, toenaaien, toeknopen, toeplakken, toespijkeren, toevouwen, toesnoeren, toegroeien, toeklappen. In België worden zulke werkwoorden frequent gebruikt, vooral in gesproken taal en informele geschreven taal. In Nederland zijn ze minder gebruikelijk. Samengestelde werkwoorden met dicht zijn in het hele taalgebied heel gebruikelijk."

* http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/geschiedenis/604
"Van Dale: toe
(archaïsch) dicht"
----------
"maar wordt toe ook in de betekenis van 'dicht' gebruikt?"
Blijkbaar wel, maar in de randstad heb ik het nog nooit iemand horen zeggen. Zeker niet in combinatie met een ander werkwoord. Toebranden of toespijkeren, etc. zijn woorden die mij totaal vreemd voorkomen.

Toegevoegd op 29 januari 2019 13:38: tekst

LeonardN

6 jaar geleden

Ozewiezewozewiezewallakristallix

6 jaar geleden

Hier in Noord-Brabant kom ik het woord ook nog wel tegen. Ook mijn ex-schoonmoeder (Amsterdam) gebruikte het woord.
Zij kon die de deur ook 'aan' zetten (in de betekenis van: "op een kier") Om het dan meteen als "niet meer gebruikt of als ouderwets" is naar mijn idee wat kort door de bocht. Daarnaast spreken de Belgen ook gewoon Nederlands (in de zin dat zij, net als de Hollanders, gewoon tot het Nederlands taalgebied behoren.)
Dus het simpele feit dat zij het veelvuldig (correct) gebruiken maakt dat het nog gewoon als goed Nederlands beschouwd mag worden.

LeonardN

6 jaar geleden

Ik schrijf dan ook expliciet: "voor veel Nederlanders".
Wat de mening is van veel Nederlanders is nou eenmaal hun mening. Ik deel die mening toevallig en heb hem ondersteunt met twee bronnen.
Ik mag toch gewoon vinden dat een woord ouderwets aandoet of niet? Ik zeg nergens dat het geen goed Nederlands zou zijn. Enkel dat het zoals als de vrager terecht opmerkt in het Nederlandse deel van het taalgebied niet zo vaak of eigenlijk al haast niet meer voorkomt. Sterker nog dat er al mensen zullen zijn die even vreemd opkijken als je het zou gebruiken.

Ozewiezewozewiezewallakristallix

6 jaar geleden

Ik schrijf ook expliciet dat je redenering naar MIJN idee wat kort door de bocht is. Ik geef ook 2 bronnen op.
Ik mag evengoed een mening hebben als jij en ik ben het niet eens met je conclusie.

LeonardN

6 jaar geleden

Als veel Nederlanders die mening is toegedaan dan klopt mijn antwoord toch?
Of is je reactie gericht naar alle Nederlanders die die mening hebben? Wat is de conclusie van mijn antwoord dan waar je het niet eens mee bent? Mijn antwoordconclusie is dat het JA een Nederlands woord is wat door veel Nederlanders gezien wordt als ouderwets en tevens daardoor weinig gebruikt wordt of iig minder dan in België.
Je kan het niet eens zijn met de mening van die Nederlanders, maar dat staat los van de juistheid van dit antwoord. Je bronnen zijn (anekdotisch bewijs) zijn van veel lagere waarde dan de Van Dale en Taaladvies me dunkt. Daarnaast weerleggen ze niet het feit wat ik probeer weer te geven, maar sterken deze uitzonderingen mijn verhaal aan. Zij zijn de minderheid in dit verhaal (en ik zeg nergens dat er geen mensen zijn in het Nederlandse deel die toe gebruiken in die vorm). Maar welke zin zou ik aan moeten passen zodat mijn antwoord in jouw ogen wel juist is?

Ozewiezewozewiezewallakristallix

6 jaar geleden

Ik schreef al eerder:
"Om het dan meteen als "niet meer gebruikt of als ouderwets" is naar mijn idee wat kort door de bocht." Het wordt namelijk wél nog actief gebruikt.
(Zie ook je eigen discussie met SimonV bij zijn antwoord.)

LeonardN

6 jaar geleden

Dat sommigen het nog gebruiken is niet een argument dat het dan voor anderen niet als ouderwets over kan komen. Ik had al een antwoord staan, waarin ik zei dat het niet meer gebruikt werd. Dat heb ik direct aangepast na de reactiewisseling met SimonV. Ik zat er naast dus ik heb het aangepast. Dus nogmaals. Wat is er in jouw ogen feitelijk onjuist aan dit antwoord? Als je dat uitlegt en kan beargumenteren pas ik het aan.

Verwijderde gebruiker

6 jaar geleden

Zuid-Limburg hier!
Ik ken het woord wel, maar gebruik het eigenlijk ook niet meer. (Toe in de zin van dicht).
Mijn dochter van bijna 18 jaar (ook geboren en getogen in Zuid-Limburg), kent het niet in de betekenis van 'dicht'. Ze zei letterlijk: Wat een onzin, het zou verboden moeten worden.
Aangezien ze inmiddels in vwo-6 zit, met een zeer mooi punt voor Nederlands, tot nu TOE, durf ik haar als referentie te noemen.
Stop met discussiëren, het is inderdaad correct Nederlands, maar wordt door jongeren niet meer gebruikt. Ook niet door jongeren die bijna in België wonen.
Dus je krijgt een plus van mij en SimonV ook.

LeonardN

6 jaar geleden

"maar wordt door jongeren niet meer gebruikt"
Dat is dus een stelling die ik niet meer durf te nemen. Er hoeft maar 1 jongere te zijn die die stelling onderuit kan halen.
Maar hoe dan ook bedankt voor de plus.

Verwijderde gebruiker

6 jaar geleden

Soms moet je maar denken aan meneer de Uil:
Snaveltjes toe.
Je hebt 'm verdien ;-)

Ozewiezewozewiezewallakristallix

6 jaar geleden

Haha.... daar heb je 'toe' precies in de vorm van 'dicht' :-) En ik durf te beweren dat héél veel Nederlanders dat zinnetje kennen.
(Bron: https://www.mediacourant.nl/2009/12/rtl-8-trekt-114-000-kijkers-met-fabeltjeskrant/) Plus voor de heer Mulder !

Verwijderde gebruiker

6 jaar geleden

Help, ik ben een vrouw!

LeonardN

6 jaar geleden

Had dat voorbeeld dan ook gebruikt in mijn eigen eerdere antwoord. Dat de wat oudere generatie dat woord in dat specifiek dat zinnetje kent doet niks af aan het feit dat velen het dan nog als ouderwets bestempelen.
Ik heb aan mijn ouders toentertijd moeten vragen wat dat woord betekende. Daarna heb ik het zelden meer mensen horen gebruiken in spreektaal.

Verwijderde gebruiker

6 jaar geleden

Mijn dochter kent inderdaad De Fabeltjeskrant niet.

Ozewiezewozewiezewallakristallix

6 jaar geleden

@PJJMulder
Mijn welgemeende excuses!

Verwijderde gebruiker

6 jaar geleden

Staat ook geen foto bij, toch?