Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Sinds wanneer (welke spellings- of grammaticawijziging) wordt de gebiedende wijs meervoud geschreven zonder -t?

Een collega en leeftijdgenoot van mij (50-er) stelt dat hij het op school nog met een -t heeft leren schrijven, maar ik kan me dat niet voorstellen.

Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
in: Taal
Geef jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord

Antwoorden (4)

Er is niet echt een moment geweest waarop dit is veranderd.

Op https://onzetaal.nl/taaladvies/word-lid-wordt-lid-van-onze-taal vind je daarover:

De gebiedende wijs is altijd gelijk aan de ik-vorm van het werkwoord: 'Word lid!', 'Houd afstand!', 'Red de tijger!', 'Raad maar eens!', 'Maak voort!', 'Kijk uit!', 'Geef hier!'

Aan de gebiedende wijs wordt nooit een t toegevoegd, ook niet als er meer personen mee worden aangesproken. Vroeger werd dat wel gedaan ('Wordt lid!', 'Maakt voort!'), maar deze meervoudsvormen worden al lange tijd als verouderd beschouwd. Tegenwoordig schrijft niemand zinnen op als 'Maakt iemand lid!' en 'Neemt afstand van de situatie!' Aansporingen als 'Wordt lid!' en 'Houdt afstand!' komen nog weleens voor, maar de meervouds-t is hier niet te verdedigen. Want waarom zou je bij maken en nemen geen t toevoegen (Maak deze sommen jongens!; Neem allemaal lekker een koekje!), en bij worden en houden wel? Dat de stam van maken en nemen niet op een d eindigt, en die van worden en houden wel, doet er niet toe. Vervoegingsregels gelden voor alle werkwoorden. En tegenwoordig geldt de regel: de gebiedende wijs is gelijk aan de ik-vorm.

De oude meervoudsvorm op -t komt alleen nog voor in enkele vaste uitdrukkingen:
- Komt allen tezamen.
- Gaat heen en vermenigvuldigt u.
- Beidt uw tijd.
- Bezint eer ge begint.
- Neemt en eet, dit is Mijn Lichaam.
- Proletariërs aller landen, verenigt u.
- Helpt elkaar, koopt Hollandsche waar.

De -t wordt ook weleens voor de grap gebruikt, bijvoorbeeld: 'Kinders, luistert, ik heb een idee.'

En op https://onzetaal.nl/taaladvies/red-redt-de-tijger:

Eeuwen geleden heeft men in het Nederlands naar Latijns voorbeeld (veni-venite – kom-komt) voor de meervoudsvorm van de gebiedende wijs een t voorgeschreven achter de stam. Deze t komt bijvoorbeeld nog voor in de oude versregel 'Komt allen tezamen', in de uitroep 'Komt dat zien!' ('kom allemaal kijken!') en in 'Makkers staakt uw wild geraas' (uit het sinterklaasliedje). Het is een schrijftaalvorm gebleven die vooral vroeger gebruikt werd; in de omgangstaal heeft hij nooit geleefd. Tegenwoordig wordt het schrijven van een t in aansporingen als 'Redt de tijger!' als een spelfout gezien.

Let op bij aansporingen als 'Blijft u maar liggen; komt u nu maar weer overeind.' Deze bevatten geen echte gebiedende wijs: er is nu een onderwerp (u) toegevoegd.
Antoni
8 jaar geleden
"Vroeger werd stam+t gebruikt als men meerdere personen aanspreekt."

Wikipedia vermeldt geen datum waarop het veranderd zou zijn. In uitdrukkingen als 'komt allen' en 'staakt het vuren' wordt de t ook nog steeds gebruikt.

Toegevoegd na 6 minuten:
Ook de website van taaladvies.net geeft geen jaartal waarop het veranderd is.

"In het Nederlands wordt tegenwoordig geen onderscheid meer gemaakt tussen de gebiedende wijs enkelvoud en de gebiedende wijs meervoud. In het meervoud kwam er vroeger een -t achter de stam van het werkwoord: Komt allen tezamen. Tegenwoordig wordt de gebiedende wijs enkelvoud (zonder -t) ook gebruikt wanneer het bevel aan meerdere personen gericht is: Ga nu maar slapen, kinderen. De vorm met -t is verouderd. "

Het klopt dus wel dat mensen van een oudere generatie vroeger de vorm met t hebben geleerd.
8 jaar geleden
Eeuwen geleden heeft men in het Nederlands naar Latijns voorbeeld (veni-venite – kom-komt) voor de meervoudsvorm van de gebiedende wijs een t voorgeschreven achter de stam. Deze t komt bijvoorbeeld nog voor in de oude versregel 'Komt allen tezamen', in de uitroep 'Komt dat zien!' ('kom allemaal kijken!') en in 'Makkers staakt uw wild geraas' (uit het sinterklaasliedje). Het is een schrijftaalvorm gebleven die vooral vroeger gebruikt werd; in de omgangstaal heeft hij nooit geleefd.

De vraag is tot wanneer dat 'vroeger' dan duurde. De collega is wellicht in de war met enkele formele oude vormen. Volgens http://www.beterspellen.nl/website/index.php?pag=243 bestond het vijftig jaar geleden nog, en die site dateert van 2010. Dus dan zou het omstreeks 1960 zijn veranderd.
Amadea
8 jaar geleden
In 1964 was het in militaire dienst nog: "Geeft acht".
Verwijderde gebruiker
4 jaar geleden
Deel jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord
logo van Kompas Publishing

GoeieVraag.nl is onderdeel van Kompas Publishing