Waarom spreekt men van dialect als men gewoon een taal spreekt?

Een dialect zou je kunnen beschouwen als een taal die in een bepaalde kring wordt gesproken, als regionale taal.


Met het Algemeen Nederlands (onze standaardtaal) kun je in heel Nederland en ook bijv. in het Nederlandstalig deel van Belgie terecht. Degenen die de standaardtaal beheersen, zijn dus in het voordeel t.o.v. degenen die alleen een dialect spreken.


Er zijn natuurlijk wel meer verschillen. Om er enkele te noemen:

- Een taal heeft een officiele status en wordt op school onderwezen.

- Een taal heeft een grammatica en spelling die officieel vastligt (maar wel aan verandering onderhevig is). Die spelling is in ons land ook voorgeschreven aan overheidsinstellingen en in het onderwijs.

- In een taal worden ook literaire werken geschreven. Bij dialecten is dat meestal niet het geval.


Zo is in ons land ook het Fries een taal. Die taal is taalkundig gereglementeerd, er bestaan literaire werken in en binnen Friesland mag deze, naast het Nederlands, door overheid en onderwijs worden gebruikt.


Wat nu het Algemeen Nederlands is, is voortgekomen uit een aantal dialecten in het westen van ons land. Had "de wereld" zich economisch en politiek anders ontwikkeld, dan hadden we nu misschien een standaardtaal gehad die op het Sallands leek :-)

Wat we nu beschouwen als standaard Nederlands of ABN, is inderdaad een taal die, met name onder de invloed van radio en televisie, (! vrij recent dus) is "ontstaan" en afgesproken / vastgesteld als standaard. Het is de algemeen afgesproken taal die alle Nederlanders in staat stelt met elkaar te communiceren. Maar er is niet echt één plek aan te wijzen waar DIE taal oorspronkelijk vandaan komt of van origine gesproken werd, al wordt wel eens van Haarlem gesproken.

Want hoeveel de streektalen ook op elkaar lijken, een Limburger, een Zeeuw en een Fries die nooit ABN hebben geleerd, kunnen verrekte veel moeite hebben elkaar te verstaan.

Veel dialecten zijn echter ook wel afgezwakt tot niet heel veel meer dan een (sterke) tongval en een paar streekgebonden woorden en uitdrukkingen. Het zijn geen "tweederangs talen", maar volwaardige talen / taalvarianten die in een kleine regio gesproken worden. Vergelijk het maar met Nederlands ; daar kom je over de grens ook niet heel ver mee, en dan wordt het verhipte handig als je bijvoorbeeld Engels spreekt. Daarmee is Engels geen "betere" of "belangrijkere" taal dan Nederlands.

Wel is het een feit dat het lange tijd - en ik denk nog steeds wel - toch als minder 'ontwikkeld' wordt gezien als je een zwaar dialect spreekt, en het verkleint gewoon je kansen op de arbeidsmarkt, hoe je het ook wendt of keert. Je accent schijnt zelfs een grotere invloed te hebben op je salaris dan je huidskleur !!

Dialecten zijn in de regel tamelijk volwaardige talen, maar alleen al het feit dat ze ontzettend regiogebonden zijn (alleen al het Twentse taalgebied kent ettelijke varianten, je hoort zelfs verschil tussen de ene stad en de andere) maakt ze gewoon in een wereld die groter is geworden dan je dorp, in de praktijk minder bruikbaar. Let wel : het gaat ECHT om dialect. Een accent, dus Algemeen Nederlands spreken met een duidelijke streektaal-gerelateerde tongval, wordt veel makkelijker verstaan EN geaccepteerd.

De term ABN, Algemeen Beschaafd Nederlands, waarmee min of meer wordt geïmpliceerd dat niet- standaardnederlands niet beschaafd zou zijn, is eind jaren 70 eigenlijk al officieel afgeschaft, maar is nog volop in gebruik. Ook door mij, want ABN tikt wel een stuk makkelijker dan Standaardnederlands ;-)

Sallands is geen aparte taal, maar een subvorm van het Standaardnederlands. Zoals wikipedia zegt:
'Het Standaardnederlands heeft op deze manier allerlei dialecten of streektalen, die soms niet eens een eigen naam hebben, maar worden gekarakteriseerd door regionale eigenaardigheden, zonder dat men ze buiten het Standaardnederlands wil rekenen.'

Typisch voor een dialect is, dat sprekers van de standaardtaal (in dit geval: het Standaardnederlands) het dialect kunnen begrijpen, en omgekeerd.

De grens tussen dialect en taal is niet altijd even scherp. Zo zijn er mensen die Noors Deens en Zweeds aparte talen vinden, maar ook die vinden dat het een dialect continuum is.

Met dialect bedoelt men een plaatselijke/regionale variant van een taal. Beledigend wordt het pas als men doet alsof een dialect minder waard is dan de variant die to nationale taal gepromoveerd is